81
mörgum mikilvægum áföngum í átt að auknu jafnrétti en staða kynjanna er engu að síður enn ójöfn. Þrátt fyrir áratugalanga baráttu, verulegar samfélagslegar og tæknilegar breytingar búum við enn í samfélagi þar sem framlag kvenna til samfélagsins ... og við lagasetningu. Hagfræði er félagsvísindagrein en áherslan á stærðfræðileg rök í fræðunum leiðir til þess að nálguninni er gjarnan líkt við raunvísindi. Þessi nálgun veitir falskt öryggi þar sem mikilvægir og órjúfanlegir þættir í okkar samfélagi á borð ... um frjálsan markað á því að hvati fólks séu eiginhagsmunir en ekki velvild í garð samborgara eða vilji til að leggja eitthvað gott til samfélagsins. Hún gerði jafnframt ráð fyrir að einstaklingar sem sáu m.a. um heimili, veika ættingja, börn og matreiðslu ... hefðu lítið sem ekkert til verðmætanna að leggja. Þessir einstaklingar voru langoftast konur. Þeirra störf voru ólaunuð og ósýnileg í skilgreiningum á verðmætum samfélagsins.
Þó mjög margt hafi ... breyst í hagfræðinni á nærri 250 árum er staðan enn sú að fjölmargt sem við teljum mikilvægt og ómissandi í okkar samfélagi í dag telst ekki til verðmæta samkvæmt þeim hefðbundnu mælikvörðum sem notast er við og algengt er að séu lagðir til grundvallar
82
til samfélagsins og svo má lengi telja. Kjarninn í allri skattastefnu núverandi stjórnvalda er lækkun skatta á þá sem telja sig, og ætla sér, að eiga Ísland og auðlindir landsins. Loforð stjórnvalda um að skattalækkanir og breytingar á innflutningsgjöldum myndu ... skila sér í lægra vöruverði, hafa ekki gengið eftir. Þess í stað stinga grósserarnir milligjöfinni í eigin vasa og neytendur, almenningur í landinu, situr eftir með sárt ennið. Það er löngu tímabært að þessum skemmdarverkum á samfélagi okkar ljúki ... og opið samfélag jafnræðis og samstöðu, sem fámenn þjóð á hjara veraldar þarf á að halda. Einkunnarorð og heróp skemmdaverkamannanna sem kallaðir voru útrásarvíkingar, var „Ég áetta, ég máetta!“. Eru forystumenn þjóðarinnar ennþá sýktir af þessum vírus ... staðreynd, sjálfboðaliðar eru fluttir inn til starfa sem þeir fá ekki greitt fyrir. Það er síðan dapurleg staðreynd að bæði ríkið og sveitarfélög reka láglaunastefnu, sem er til skammar. Er þetta samfélagið sem við viljum byggja? Launafólk má aldrei gleyma ... því að kjarabarátta er mannréttindabarátta við voldugan andstæðing. Því má aldrei gleyma í baráttu okkar fyrir betra samfélagi. . Í samfélag okkar vantar sátt. Eftir að samfélag okkar var skilið eftir í rúst í hruninu, er nauðsynlegt að almenningur taki
83
Formaður BSRB segir í samtali við Fréttastofu Rúv að almennt launafólk geti ekki eitt borið ábyrgð á stöðugleika og lágri verðbólgu. Samfélagið allt hagnist á því að viðhalda ... stöðugleika og því verði allir jafnframt að leggja sitt af mörkum til að tryggja að svo verði áfram..
„Það er hagur alls samfélagsins að hér sé lág verðbólga - ekki bara almenns
84
Dagurinn 8. nóvember er helgaður baráttunni gegn einelti í samfélaginu. Dagurinn verður að þessu sinni haldinn hátíðlegur í fjórða sinn föstudaginn 7. nóvember til að skólar geti nýtt virkan skóladag ... skóla og aðrar stofnanir, sem og landsmenn alla, til að nýta 7. nóvember næstkomandi til að hugleiða hvernig hægt er að stuðla að jákvæðara samfélagi fyrir alla og beina athyglinni að því að koma í veg fyrir og uppræta það þjóðarböl sem einelti ... , vinnustaðir og samfélagið í heild eru hvött til þess að taka höndum saman og helga 7. nóvember í ár baráttunni gegn einelti með einhverjum hætti. .
Sýnum samstöðu í verki og höfnum
85
„Okkur tókst að byggja upp samfélag þar sem jöfnuður fólksins var settur framar öllu – kerfi sem veitti fólki jafnari tækifæri, óháð efnahag, fjölskylduaðstæðum og búsetu. Eins ... og sakir standa erum við að þróast frá þessari samfélagsgerð yfir í samfélag aukinnar misskiptingar og ójafnaðar. Grunngildum okkar er ógnað og það munum við ekki sætta okkur við,“ sagði Elín Björg Jónsdóttir, formaður BSRB, í 1. maí ræðu sinni ... ".
.
Mikill fjöldi kom saman til baráttufundarins í Reykjavík í dag. Fólk safnaðist saman við Hlemm og hélt kröfugangan niður Laugarveg og áleiðs að Ingólfstorgi þar sem útifundurinn fór fram. Yfirskrift baráttudags verkalýðsins að þessu sinni var „ Samfélag ... það.“.
Réttlátt samfélag jafnaðar.
Formaður BSRB lagði einnig áherslu á ábyrgð kjörinna fulltrúa að stuðla að auknum jöfnuði og standa við þau loforð sem gefin eru í aðdraganda ... . Með samtakamættinum getum við varið það kerfi sem á síðustu áratugum hefur verið reist og með samtakamættinum getum við byggt okkur enn betra samfélag, réttlátara samfélag – landsmönnum öllum til hagsbóta. Réttlátt samfélag jafnaðar er eina tryggingin fyrir velsæld
86
Dagurinn 8. nóvember er helgaður baráttunni gegn einelti í samfélaginu. Dagurinn verður haldinn hátíðlegur í þriðja sinn föstudaginn 8. nóvember næstkomandi og er markmiðið ... . .
Stjórnvöld hvetja skóla og aðrar stofnanir, sem og landsmenn alla, til að nýta 8. nóvember til að hugleiða hvernig hægt er að stuðla að jákvæðara samfélagi fyrir alla og beina athyglinni að því að koma í veg fyrir og uppræta það þjóðarböl sem einelti er. Í ár ... viðurkenningu vegna jákvæðra skilaboða gegn einelti til samfélagsins.
Viðurkenningarhafi flytur ávarp.
Í tilefni dagsins munu bjöllur, klukkur og skipsflautur óma í sjö mínútur um allt land frá kl. 13:00- 13:07, ein mínúta fyrir hvern dag án eineltis. Skólasamfélagið, vinnustaðir og samfélagið í heild eru hvött til þess að taka höndum saman og helga 8
87
Elín Björg Jónsdóttir, formaður BSRB á ráðstefnu BSR og ASÍ í morgun.
Umfjöllunarefnið að þessu sinni var „Hlutverk stéttarfélaga í samfélaginu“. Ráðstefnan stendur nú yfir á Grand hóteli í Reykjavík og hægt er að fylgjast ... að skoða betur starfshætti sína og þannig koma betur til móts við vilja yngri kynslóða og virkja þær í starfi okkar. Stéttarfélög hafa ríkum skyldum að gegna í samfélaginu og þær skyldur ná yfir meira en bara að tryggja félagsmönnum sínum besta samninginn ... hverju sinni. Í gegnum tíðina hafa stéttarfélögin haft áhrif á hvernig við byggjum samfélag okkar upp og hvernig gæðunum er skipt. Þetta hlutverk hefur innan sumra stéttarfélaga fengið minna vægi á undanförnum árum,“ sagði Elín Björg og sagði ástæðurnar ... ráðstefnunnar á heimasíðunni 1maí.is. Dagskrá ráðstefnunnar má sjá hér að neðan.
Dagskrá.
08.20-08.40 Staða og hlutverk stéttarfélaganna í samfélaginu – Gylfi Arnbjörnsson.
08.40-08.55
88
um starfsemi sjóðsins þar sem metið er hver ávinningur samfélagsins var af starfsemi VIRK á síðasta ári. Á sama tíma og ávinningur af starfseminni nam 21,3 milljörðum var rekstrarkostnaður sjóðsins um 3,5 milljarðar króna. Þetta eru sambærilegar tölur ... og á árinu þar á undan.
Í skýrslu Talnakönnunar var einnig reiknaður út ávinningur samfélagsins af virkni hvers einstaklings sem útskrifaðist úr starfsendurhæfingu á árinu 2020. Sá ávinningur nam um 13,3 milljónum króna að meðaltali ... svo bættur hagur einstaklinga, bæði fjárhagslegur auk þeirra lífsgæða sem felast í því að geta tekið fullan þátt í samfélaginu, eins og fram kemur í frétt
89
Um allan heim er að renna upp fyrir stjórnvöldum að ein stærsta áskorunin sem samfélög standa frammi fyrir er skortur á starfsfólki í heilbrigðisþjónustu og umönnun á sama tíma og þörfin fyrir slíka þjónustu er að aukast mjög á næstu árum ... síðustu viku af fiskeldi sýndu fram á. Eða mögulega er raunverulega ástæðan sú að við búum enn í mjög kynjuðu samfélagi þar sem karlar sem njóta valda á grundvelli peninga, nýta stöðu sína til að vinna gegn jafnrétti kynjanna hvort heldur sem er varðandi ... laun, starfsumhverfi eða stöðu kvenna í samfélaginu almennt.
Ef það fæst ekki fólk til að sinna störfum í heilbrigðis, umönnunar- og menntageiranum mun byrðin færast enn frekar yfir á aðstandendur en nú er, sem geta þá ekki sinnt launavinnu ... sinni jafn vel. Við vitum að það eru konur sem enn bera meginþungann að ólaunaðri umönnunarábyrgð og þær starfa í öllum starfsgeirum samfélagsins í fjölbreyttum störfum. Þetta er ekki bara kynjapólítískt mál heldur grundvallarspurning ... um hvort við sem samfélag ætlum að viðurkenna að verðmætasköpun á sér einnig stað hjá hinu opinbera líkt og á almennum markaði – og hvernig við ætlum að skipta verðmætunum til að jafna byrðarnar og auka lífsgæði allra.
Þeir sem hafa kosið að enduróma málflutning
90
Fyrir 48 árum boðuðu konur hér á landi í fyrsta sinn til Kvennafrís þar sem 90% kvenna lögðu niður ólaunuð sem launuð störf til að sýna fram á mikilvægi framlags þeirra til samfélagsins. Alls hafa konur lagt ... og möguleikum kvenna..
En þrátt fyrir áratugalanga baráttu búum við enn í samfélagi þar sem langlífasti og útbreiddasti faraldurinn sem við eigum við að etja er kynbundið ofbeldi, ásamt því að framlag kvenna ... til samfélagsins er gróflega vanmetið. Hver rannsóknin á fætur annarri sýnir fram á sláandi tölur um misrétti og ofbeldi, en viðbrögðin eru lítil sem engin. Við sem samfélag virðumst orðin samdauna stöðunni og teljum að jafnrétti komi með tímanum — jafnvel þó vitað ... andlega heilsu.
Konur sem starfa við ræstingar, heilbrigðisþjónustu og umönnun eru á einna lægstu launum í íslensku samfélagi ... fyrir því..
Við fléttum saman baráttur okkar og leggjum niður störf til að sýna að sameiginlegur kraftur okkar er óstöðvandi. Þannig ætlum við að breyta samfélaginu og knýja fram jafnrétti strax..
Okkar grundvallarkröfur
91
hennar er „Tækifæri og áskoranir á óvissutímum 21. aldarinnar“. Þar mun hún sérstaklega víkja að mögulegri þróun norrænu samfélaganna á komandi árum, aukna fjölbreytni samfélaganna og hvernig hægt er að takast á við þær miklu breytingar sem hafa orðið á Norðurlöndum ... hvaða áhrif efnahagsþrengingarnar hafa haft á þeirra vinnustaði, starfsfólkið og samfélagið í heild..
92
ekki hópar innan okkar samfélags sem búa við fátækt, geta ekki sótt heilbrigðisþjónustu eða komið þaki yfir höfuðið vegna fjárhags eða búa við lægri laun en aðrir hópar í sömu eða jafnverðmætum störfum og svo mætti lengi telja ....
„Stjórnvöld horfa þannig fram hjá því að sumir hrúga á diskinn sinn í boðinu með þeim afleiðingum að lítið verður eftir fyrir aðra.“
Þegar stjórnvöldum er bent á ólíka stöðu hópa í samfélaginu og að það gangi ... , eða þegar gripið er til aðgerða sé gengið eins skammt og hægt er.
Misskipting tekna og eigna fer vaxandi og sú mikla samþjöppun auðs sem er að verða hér á landi er skaðleg fyrir samfélagið, ýtir undir stéttaskiptingu, dregur úr félagslegri ... . Aðgerðarleysið endurspeglar að ekki sé vilji hjá stjórnvöldum til að endurhugsa hvaðan hinn raunverulegi auður kemur og hvernig við sem samfélög eigum að skipta honum.
Efnahagsákvarðanir eiga að þjóna fólki með velferð, jöfnuð og sjálfbærni ... að leiðarljósi. Stjórnvöld þurfa að marka sér skýra sýn um hvernig samfélag þau vilji stuðla að, allar ákvarðanir þeirra taki mið af því markmiði og þannig móti þau samfélagið. Verkefnið fram undan felst í því að endurhugsa tekjuöflun ríkis og sveitarfélaga
93
Stytting vinnuvikunnar hefur síður en svo verið eina stóra verkefnið sem við höfum staðið frammi fyrir á árinu. Heimsfaraldur kórónuveirunnar hefur haft afar alvarlegar afleiðingar fyrir íslenskt samfélag og við hjá BSRB höfum beitt okkur af fullum þunga ... áratugum en BSRB hefur beitt sér fyrir því að ekki verði gripið til niðurskurðaraðgerða hjá hinu opinbera með tilheyrandi neikvæðum afleiðingum á starfsfólk, fyrir efnahagsbatann og samfélagið allt. Markmiðið verður að vera að vaxa út úr vandanum og öðru ... fremur að jafna byrðarnar með aukinni skattheimtu á breiðu bökin.
Íslenskt samfélag hefur einnig staðið frammi fyrir meira atvinnuleysi en við höfum upplifað í síðari tíð. Í kreppunni sem heimsfaraldurinn hafði í för með sér hefur BSRB lagt ... áherslu á að afkoma fólks sem misst hefur vinnuna verði varin með hækkun atvinnuleysisbóta og lengra bótatímabili. En það er ekki nóg til að koma okkar samfélagi út úr þessari kreppu. Til þess þurfum við að skapa störf sem standa undir góðum lífskjörum ... en þá þarf að gæta að því að skapa jafnmörg störf fyrir konur eins og karla. Það má einnig gera með því að fjárfesta í opinberum vinnumarkaði. Í heimsfaraldrinum hefur heilbrigðiskerfið sannarlega staðið fyrir sínu sem ein grunnstoða samfélagsins. Það sama má segja
94
Kæru félagar,.
Við komum hér saman í dag til að færa fram kröfur okkar um bætt kjör í öllum myndum og til að móta framtíðarsýn um það samfélag sem við viljum búa í - og þeirra sem á eftir okkur koma.
Fyrsta kröfugangan var gengin ... að það gæti leitt til hungurs og ofsókna.
.
Samfélag þess tíma er allt annað en í dag. Ísland var fátækt land, verkafólk var nánast réttindalaust og alfarið undir hælnum á atvinnurekendum með lífsviðurværi sitt, ef það var svo heppið að á annað ....
Við söfnumst því ekki eingöngu saman til að líta yfir farinn veg, heldur til að horfa til framtíðar. Framtíðar þar sem hlustað er á kröfur vinnandi fólks, þar sem verkalýðshreyfingin stendur sterkari en nokkru sinni fyrr með tilheyrandi áhrifum á samfélag byggt ... á velferð, jafnrétti og jöfnuði. Á þessum tímamótum söfnumst við saman til að móta stefnu okkar fyrir samfélagið til næstu hundrað ára.
.
Kæru félagar,.
Við búum í ríku landi – En samt ná stórir hópar láglaunafólks, atvinnulausra ... og fleiri minnihlutahópa.
Nærri hálfri öld eftir fyrsta kvennaverkfallið er framlag kvenna til samfélagsins ekki að fullu metið að verðleikum. Kynskiptur vinnumarkaður er enn helsta ástæða kynbundins launamunar á Íslandi en þar hefur skakkt
95
manneskja sem er ekki partur af samfélaginu og því ekki manneskja sem samfélagið þarf að axla ábyrgð á. Ofbeldismennirnir eða hin meintu skrímsli séu synir feðraveldisins og nauðgunarmenningar. Slík samfélagsmótun feli í sér að þeir séu aldir upp við þessar ... lífi kærustunnar eða kalla á eftir konum úti á götu með kynferðislegum undirtón. Það að slík hegðun sé samþykkt af samfélaginu er liður í vandanum og ýti undir ofbeldi gegn konum.
Einhver kunna að spyrja sig hvaða erindi umræða um skrímsli ... og ofbeldi gegn konum á Ítalíu eigi við Jafnréttisparadísina Ísland. Ein vísbending þess að ofbeldi gegn konum sé útbreitt og normalíserað í íslensku samfélagi líkt og um allan heim er að um 40% kvenna hafa orðið fyrir kynbundnu og kynferðislegu ofbeldi ... um nýtt og betra samfélag jafnréttis fyrir öll.
Gerendur ofbeldis gegn konum eru nær oftast karlkyns makar, fjölskyldumeðlimir, vinir, skólafélagar eða einhver sem þolandinn þekkir. Þeir eru því ekki skrímsli, dónakallar eða ókunnugir karlar ... ekki of harkaleg viðbrögð. Ef við berum saman ofbeldi gegn konum við annað ofbeldi eða brot á lögum njóta gerendur hvergi sömu samúðar. Samfélagið hefur ekki sömu samúð með körlum sem berja, áreita eða hóta öðrum körlum. Það er ekki samfélagslegt norm
96
Við búum í ríku samfélagi og höfum efni á að reka gott heilbrigðiskerfi, sagði Kári Stefánsson, forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar, á opnum fundi BSRB á mánudag. Hann sagði Íslendinga vel geta sett sambærilegt hlutfall af landsframleiðslu ... í heilbrigðismál og þjóðirnar í kringum okkur.
„Á endanum er þetta alltaf spurning um það hvernig samfélagi við viljum búa í,“ sagði Kári á fundinum. Hann hefur barist fyrir því að framlög til heilbrigðismála verði stóraukin hér á landi. Um 87 þúsund ... , þeir eru bara til komnir vegna þess að við sem samfélag höfum ákveðið að setja ekki fé til Landspítalans að því marki að hann geti sinnt aðgerðum,“ sagði Kári.
„Þetta er ekki flókið, þetta er mjög einfalt mál. Það er verið að búa til þörf úti í bæ. Ég veit
97
Í ályktunni er einnig hvatt til þess að áhersla verði lögð á uppbyggingu innviða samfélagsins og bent á að allir flokkar hafi verið sammála um þá þörf í kosningabaráttunni. Formannaráðið telur ljóst að forgangsraða verði í þágu heilbrigðis- og menntamála ... hvetur þá flokka sem mynda munu næstu ríkisstjórn til að standa vörð um grundvallargildi á borð við jöfnuð og félagslegt réttlæti við gerð stjórnarsáttmála og í vinnu sinni á kjörtímabilinu. Ljóst er að mikil þörf er á að byggja upp innviði samfélagsins
98
fyrir henni né byggi hún á þekkingu um hvað geti skilað bestu mögulegu niðurstöðu fyrir einstaklinginn, fjölskylduna, vinnustaðinn og samfélagið.
Fjöldi innlendra sem erlendra rannsókna sýnir að það er vel hægt að stytta vinnuvikuna án þess að það komi ... fyrir vinnustaði, atvinnurekendur, launafólk og fjölskyldur þeirra sem og samfélagið allt. Ávinningurinn er bætt heilsa og öryggi starfsfólks, aukin lífsgæði, aukið jafnrétti kynjanna, minnkað kolefnisfótspor og hamingjusamari þjóð. Allt sem þarf er hugrekki
99
bæði úr umræðum dagsins og við þekkjum hana einnig frá lærdómi sögurnar; hvernig staðreyndum hefur verið snúið á haus og heilu samfélögin leidd á forað sundurlyndis og ótta með skelfilegum afleiðingum. Þessi áhersla á að halda taktvisst fram einhverri endaleysu ....
Markmiðið að sölsa undir sig gæði.
Hér í okkar samfélagi þekkjum við þessa orðræðu úr stjórnmálum og viðskiptum, sem reyndar eru því miður sitthvor hliðin á sama peningnum í okkar samfélagi. Til áratuga hafa ráðandi stjórnmálaflokkar ... og tengdir hagsmunaaðilar leitt sameiginlega hagsmunabaráttu til að tryggja völd sín og hagsmuni. Markmiðið í þeirri baráttu er sölsa undir sig allt sem kalla má sameiginleg gæði og verðmæti samfélagsins, til hagsbóta fyrir sig, fjölskyldur sínar og vini ... samfélagsins.
Eitt trixið í þessari herferð gegn velferðarsamfélaginu er að telja þjóðinni trú um að opinberir starfsmenn leiði launaþróun í landinu, að þeir njóti bestu launaþróunar á grunni lífskjarasamningsins og nú síðast að opinberir starfsmenn séu ... , stuðningsfulltrúa, lækna og lögregluþjóna og öll önnur störf sem halda samfélagi okkar uppi alla daga, svo atvinnuvegirnir geti keyrt á fullum afköstum.
Skýrslur Kjaratölfræðinefndar passa ekki áróðrinum.
Heildarsamtök á vinnumarkaði
100
Formannaráð BSRB telur að tillögur stjórnvalda að breytingum á skattkerfinu, sem kynntar voru í gær, gangi ekki nægilega langt í átt að jöfnuði og réttlæti í samfélaginu. Þetta kemur ... til staðar til skattalækkana til að lækka álögur á tekjulægstu hópana í samfélaginu.
Í ályktuninni kallar formannaráðið eftir því að tekið verði upp sérstakt hátekjuþrep í skattkerfinu. „ Samfélagið hefur kallað eftir réttlæti í skiptingu tekna