261
lausnin ekki í því að veikja það eins og sumir atvinnurekendur vilja, heldur að styrkja það og efla það til að standa vörð um samfélagslega hagsmuni.
Kaupmáttur launafólks á Íslandi hefur tvöfaldast á síðustu 30 árum. Sá árangur hefði ekki náðst ... því markmiði. Aukin fákeppni á markaði mun gera atvinnurekendum kleift að auka álagningu í verði vöru- og þjónustu á Íslandi og velta kostnaðarhækkunum m.a. launahækkunum í ríkari mæli út í verðlagið en ella. Við aðstæður fákeppni eykst jafnframt hætta ... á samhæfingu keppinauta sem birtist í hærra verði og auknum hagnaði á kostnað launafólks. Stærri fyrirtæki í fákeppnis- eða einokunarstöðu geta jafnvel staðið í vegi fyrir innkomu nýrra aðila á markað og þar með unnið gegn framþróun, nýsköpun og aukinni ... en í löndum Evrópu og póstur og sími 112 prósent dýrari. Íslendingar verja þá mun stærri hluta landsframleiðslunnar í smágreiðslumiðlun og þjónustugjöld til banka en Danir svo dæmi séu tekin. Forsvarsmenn hagsmunasamtaka á vettvangi atvinnulífs hafa einatt ....
.
.
Við verðum að varðveita þann árangur sem hefur náðst.
Markaðsstyrkur stórfyrirtækja á Vesturlöndum hefur aukist mikið á þessari öld með tilheyrandi ójöfnuði. Ástæðurnar eru margslungnar en lítil stéttarfélagsþátttaka, kerfisbundin veiking
262
í sóttkví.
Afkoma heimilanna verði tryggð.
Frá upphafi faraldursins hefur BSRB lagt höfuðáherslu á að tryggja afkomu heimila landsins. Nú þegar atvinnuleysi hefur aukist gríðarlega er mikilvægara en nokkru sinni að fjárhæðir ... atvinnuleysisbóta fylgi launahækkunum sem samið hefur verið um í kjarasamningum undanfarin ár. Þá kallar BSRB eftir því að bótatímabilið verði lengt og tímabil tekjutengdra atvinnuleysisbóta sömuleiðis.
BSRB vill ítreka þá skoðun sína ... greiðslur verði hækkaðar. Tekjutengdar atvinnuleysisbætur eru nú að hámarki 456.404 krónur á mánuði og aðeins er greitt sem nemur 70 prósent af fyrri launum. Til samanburðar má benda á að hámarksábyrgð Ábyrgðasjóðs launa er 633.000 krónur á mánuði og laun ....
Í umsögn BSRB er því fagnað að lengja eigi möguleika á að nýta hlutabótaleiðina, en kallað eftir því að ákvæðið verði framlengt í meira en tvo mánuði. „Þegar úrræðið var sett upphaflega var uppi mikil óvissa og því skiljanlegt að stjórnvöld hafi gert ... eru lokaðir. Þá á getur fólk í tekjulægri hópum getur síður unnið heiman frá. Lokanir í skólum munu því bitna verst á konum og tekjulægri hópum samfélagsins og brýnt að bregðast við því með greiðslum sambærilegum við þær sem renna til þeirra sem þurfa að vera
263
Opna fundinum sem átti að vera í dag er aflýst vegna veikinda. BSRB þykir þetta miður og vonar að þetta verði ekki til mikilla óþæginda fyrir þá sem hugðust mæta
264
með..
Sjá þau ekki veisluna?.
Samkvæmt umfangsmiklum mælingum Vörðu – rannsóknastofnunar vinnumarkaðarins, á tæplega helmingur vinnandi fólks erfitt með að ná endum saman og fer það hlutfall sífellt hækkandi. Tæplega kemur á óvart ... niðurstöður lýsa alvarlegum brestum í samfélagsgerð okkar.
Kannanir Vörðu leiða skýrlega í ljós hverjir þeir hópar eru sem við þurfum að einbeita okkur að; einstæðir foreldrar, öryrkjar, innflytjendur, ungt fólk, kaupendur fyrstu fasteignar ... og leigjendur. Þá koma konur verr út á öllum mælikvörðum Vörðu en karlar og ljóst að enn er langt í land þegar kemur að jafnrétti kynjanna.
Framúrskarandi heilbrigðisþjónusta, félagsþjónusta og menntun óháð greiðslugetu og búsetu er undirstaða
265
það ásetningur ríkisstjórnarinnar að standa vörð um velferðarkerfið og ekki ætti að leggja auknar byrðar á almenning og fyrirtæki Erfitt er að sjá hvernig þau orð haldast í hendur við það sem fjárlögin boða en ég vona sannarlega að fjármálaráðherra standi ... um 1715 krónur.*.
Forsendur fjárlagafrumvarpsins gera ráð fyrir 2,6% kaupmáttaraukningu á næsta ári og að verðbólga verði um 3%. Ríkisstjórnin gerir því ráð fyrir talsverðum ... ..
Forsætis-, fjármála- og heilbrigðisráðherra ásamt formanni fjárlaganefndar hafa raunar látið það frá sér fara undanfarna daga að fjárlögin muni taka breytingum í meðförum þingsins. Það er von mín að þar verði betur forgangsraðað til að styðja megi betur
266
um lengingu fæðingarorlofsins er að komast í höfn og bandalagið hefur áfram staðið vörð um heilbrigðiskerfið, jafnréttismál og aðra mikilvæga málaflokka.
Sonja segir einnig frá því að alls hafi rúmlega 170 fjölskyldur þegar flutt inn í íbúðir ... að ekki verði gengið til kjarasamninga nema þannig að fólk geti lifað af á launum sínum. Stytta verði vinnuvikuna hjá öllum, en ganga lengra hjá vaktavinnufólki en þeim sem eingöngu vinna í dagvinnu. Þá þurfi að taka markviss skref í átt að jöfnun launa á milli
267
og skópeningar. . .
3. Orlofsuppbót fyrir hvert orlofsár (1. maí til 30. apríl) miðað við fullt starf er.
á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2015 verði orlofsuppbót kr. 42.000.
á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2016 verði orlofsuppbót kr ... . 44.500.
á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2017 verði orlofsuppbót kr. 46.500.
á orlofsárinu sem hefst 1. maí 2018 verði orlofsuppbót kr. 48.000.
4. Desemberuppbót fyrir hver almanaksár miðað við fullt starf ... . Aðrir liðir kjarasamningsins framlengjast óbreyttir.
10. Samningsforsendur í þessum samningi taka mið af samningsforsendum í samningum SA við SGS, Flóabandalagið og VR frá 29. maí 2015. Verði breytingar
268
Þær aðgerðir skulu hafa að leiðarljósi að leiðrétta kerfisbundið vanmat á störfum þar sem konur“ – sem og yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar um framhald þessarar vinnu frá því í mars á þessu ári þar sem stendur að „… Innleitt verði í áföngum .... . .
Þær aðgerðir sem aðgerðahópur um launajafnrétti og jafnrétti á vinnumarkaði leggur til og kynntu á fundinum eru eftirfarandi:.
Unnið verði áfram með þátttökustofnununum fjórum í áframhaldandi mati allra starfa og farið í launagreiningu. Markmið ... verði m.a. að meta kostnað við leiðréttingu hópa ef til þess kemur. .
Stofnað verði til samstarfsverkefnis um heildstætt virðismatskerfi sem taki til ríkisstofnana til að byrja með. Verkefnið er mikilvægt langtímaverkefni þar sem kalla ... það hlutverk að þróa samningaleið að nýsjálenskri fyrirmynd með verkstjórn ríkissáttasemjara. Í því felst að komið verði á aðgengilegri samningaleið til að fjalla um jafnlaunakröfur einstaklinga. .
Forsætisráðuneyti, fjármála
269
Bjarg íbúðafélag er húsnæðisfélag sem stofnað var árið 2016 af BSRB og ASÍ til að bregðast við slæmri stöðu á húsnæðismarkaði. Félagið, sem er rekið án hagnaðarmarkmiða, hefur það að markmiði að reisa og leigja út íbúðir á hagstæðu verði ... til tekjulægstu félagsmanna BSRB og ASÍ.
Nú styttist í að fyrstu íbúðirnar verði afhentar. Framkvæmdir eru í gangi á þremur lóðum félagsins, við Móaveg í Grafarvogi, við Urarbrunn í Úlfarsárdal og í Asparskógum á Akranesi. Afhending fyrstu íbúða við Móaveg ... verði,“ segir Sonja Ýr Þorbergsdóttir, formaður BSRB og stjórnarmaður hjá Bjargi. „Það verður stór áfangi þegar fyrstu íbúarnir flytja inn í sumar en sá mikli fjöldi sem hefur sótt um er skýr áminning um að halda áfram af enn meiri krafti á næstu árum
270
hefur fjölgað jafnt og þétt á síðustu árum sem auðveldar sambandinu að ná fram sínum stefnumálum. João Antonio Felicio, forseti ITUC, sagði í ávarpi á opnunarathöfn þingsins að sambandið verði áfram virkt í pólitískri umræðu. Hlutverk þess verði eftir sem áður ... vegna gervigreindar, róbótavæðingu og öðrum tækniframförum. Á móti er bent á rannsóknir sem sýna að það séu fleiri tækifæri en hindranir á vinnumarkaði tengt þessari þróun. Þó verði að gæta þess breytingarnar leiði ekki til aukins ójöfnuðar
271
Stjórn BSRB varar eindregið við frekari niðurskurði á opinberri þjónustu og ítrekar að eitt af helstu stefnumálum bandalagsins er að standa vörð um almannaþjónustuna. BSRB mun áfram fylgjast vel með framvindu ríkisfjármálanna og bregðast við ef þörf ... . .
Ríkisstjórnin hefur lítið gefið uppi um hvernig hún hyggst endurskipuleggja ríkisfjármálin. Stjórn BSRB óttast að það verði gert með því að auka enn á byrðar almennings á Íslandi sem létt hefur verið af þeim sem mest hafa. Slíkar aðgerðir munu aðeins magna ... . .
Það er ekki verjandi fyrir ríkisstjórn sem var kosin til valda út á loforð um aðgerðir í þágu heimilanna að ætla að mæta tekjutapi ríkissjóðs vegna eftirgjafa til hinna efnamestu með frekari niðurskurði til mennta-, heilbrigðis-, löggæslu- og velferðarmála
272
dugi ekki ein og sér. Því verði stjórnvöld að útfæra frekari aðgerðir til að skapa störf.
„BSRB bendir á að það er hægt að skapa góð störf, bæði tímabundið og til lengri tíma, í heilbrigðiskerfinu, félags- og velferðarþjónustu, skólakerfinu ... kallar eftir því að atvinnuleysisbætur verði hækkaðar. Þannig megi koma til móts við fólk sem eigi erfitt með að láta enda ná saman og á sama tíma muni sú aðgerð skila sér í aukinni einkaneyslu og þar með hagvexti. Í umsögninni er einnig hvatt ... til þess að tímabil atvinnuleysistrygginga verði lengt tímabundið í fjögur ár til að koma í veg fyrir að fólk detti út af bótum og þurfi að leita til sveitarfélaganna eftir fjárhagsaðstoð.
Óskynsamlegt markmið.
BSRB lýsir furðu á þeirri áherslu
273
sem er undirstaða flestra ákvarðana sem varða okkar daglega líf, taka sjaldnast tillit til kyns í bók sinni „Ósýnilegar konur“. Litið er á karlkynið sem sjálfgefið en kvenkynið sem frávik. Konur gjaldi þess til dæmis með tíma sínum, peningum og oft heilsu sinni ... , fræða eða ákvörðunartöku og veruleiki karla. Tilvera þeirra er ekki frávik frá meginstrauminum.
Við getum tekið stökk í átt að auknu jafnrétti með því að sameinast um að árið 2023 verði kvennaár ... . Það verði árið þar sem öll taka höndum saman og velta við öllum steinum til að afhjúpa og stöðva misrétti og kynbundið ofbeldi á vinnustöðum, í opinberum fjármálum, í fræðunum og kennslu, í gegnum gögn og gagnasöfnun og samfélaginu öllu og með markvissum ... aðgerðum. Það verði árið sem við gerum kvenna-kjarasamninga til að afsláttarkjör heyri sögunni til og við leiðréttum vanmat á störfum kvenna
274
og kerfisbundnum ástæðum. Með þessa þekkingu í farteskinu erum við betur í stakk búin til að útrýma launamisrétti.
Stjórnvöld varði leiðina.
Við vitum að aðgerðarleysi leiðir til þess að ekkert breytist. Þess vegna þarf að grípa þegar í stað ... jafnlaunaákvæði jafnréttislaga. Verkfærin styðji við þau tæki sem þegar eru í notkun.
Að þróa samningaleið um jafnlaunakröfur með aðilum vinnumarkaðarins. Þar verði meðal annars horft til þess hvaða áhrif breytingar á ráðningasamböndum og útvistun starfa ... hafa á launamun kynjanna.
Að stuðla að þekkingaruppbyggingu og vitundarvakningu.
Við getum ekki beðið eftir því að vanmat á störfum kvenna hverfi af sjálfu sér. Við verðum að grípa til aðgerða til að breyta hugsunarhætti okkar allra
275
af erlendum uppruna
Fjölbreytileika á vinnumarkaði
.
Fyrirlesarar voru:.
Kristín Heba Gísladóttir, framkvæmdastjóri Vörðu, rannsóknarstofnunar vinnumarkaðarins ...
Kynning hennar: Það besta fyrir börnin: Þrástef og þagnir í fjölmiðlaumfjöllun um heimgreiðslur
Hlöðver Skúli Hákonarson, ráðgjafi hjá OECD og rannsóknastjóri Vörðu
276
Við verðum að standa vörð um jöfnuðinn, jafnréttið og velferðina. Það er hagur okkar allra að efla almannaþjónustuna og þar með lífsgæði okkar allra..
Kæru félagar ... sínum. Auk þess fjallar hún um samskiptin við stjórnvöld, nauðsyn þess að efla fæðingarorlofskerfið og málefni leigjenda. Þá leggur Elín Björg áherslu á að komandi kjarasamningar verði gerðir á fjölskylduvænum forsendum. Pistil formanns BSRB má sjá ... virðisaukaskattsins verið hækkað á helstu nauðsynjavörur. Allt framantalið kemur almennu launafólki mjög illa og framkvæmd þessara ákvarðana er ekki í anda þeirra stjórnarhátta sem boðaðir voru við myndun sitjandi ríkisstjórnar. Von mín stendur til að breytingar verði ... ..
BSRB hefur lagt áherslu á að komið verði á fjölskylduvænna samfélagi með styttri og sveigjanlegri vinnutíma. Kjarasamninga verður að gera á fjölskylduvænni forsendum þannig að þeir tryggi gott samspil fjölskyldu og atvinnulífs. Mikilvægur hluti þessa ... okkar er að bæta lífskjörin. Stór hluti þess er að gera fólki kleift að sinna fjölskyldum sínum og ástvinum, verja meiri tíma við áhugamál sín og eiga kost á fyrsta flokks heilbrigðis- og menntakerfi óháð efnahagslegri stöðu. Almannaþjónustuna verður
277
atvinnulífsins.
Í rammasamkomulaginu er kveðið á um að þeim sem starfa hjá ríki og sveitarfélögum verði bætt umframlaunaskrið á almennum vinnumarkaði. Með því er ætlunin að tryggja að laun opinberra starfsmanna sitji ekki eftir í almennri launaþróun ... hækkana verði launaskrið á almenna markaðinum meira en hjá þeim
278
Stjórn Sameykis kallar eftir því að uppsögn Icelandair á trúnaðarmanni Eflingar á Reykjavíkurflugvelli verði dregin til baka og að Icelandair tryggi innanhússþekkingu á mikilvægi trúnaðarmanna á vinnustöðum og sambandi þeirra við launafólk ... Sameykis. „Sameyki stéttarfélag í almannaþjónustu krefst þess að uppsögnin verði dregin til baka og Icelandair ehf. tryggi innanhússþekkingu á mikilvægi trúnaðarmanna á vinnustöðum og sambandi þeirra við launafólk og stéttarfélög í landinu.“.
279
á veitingahúsum er að stórum hluta ungt fólk og fólk af erlendum uppruna, sem mikilvægt er að eigi málssvara í öflugu stéttarfélagi sem hefur burði til að standa vörð um réttindi þess.
... , Einingar-Iðju og Alþýðusambands Íslands ásamt öðrum stéttarfélögum innan þeirra vébanda varðandi gervistéttarfélagið „Virðingu“. Félögin hafa bent
280
að samræma fjölskyldu- og atvinnulíf. Tölur frá Fæðingarorlofssjóði sýna að mæður nýta nánast allan sameiginlega réttinn og feður þann tíma sem þeim er úthlutað. Tölur frá hinum Norðurlöndunum segja sömu sögu,“ segir meðal annars í umsögninni.
Verði ... foreldra til samveru með barni sínu og að taka þátt í uppeldi barna og heimilishaldi.
Dagvistunarmál verði tekin til skoðunar.
Í umsögninni er einnig vikið að dagvistunarmálum barna að fæðingarorlofi loknu. Eins og fram kom ... og sveitarfélaga til að vinna að því. Þeirri tillögu hefur ekki verið fylgt eftir. BSRB kallar því eftir því að dagvistunarmál verði tekin til skoðunar í félagsmálaráðuneytinu á ný