121
upp staðalímyndir og setja spurningarmerki við þær reglur sem samfélagið setur okkur í hegðun og hugsun, jafnvel þótt það sé óþægilegt. Flest viljum við vera „politically correct“ og ekki hafa fordóma gagnvart þeim sem passa ekki inn í ríkjandi staðalímyndir. Hins ... vegar komumst við ekki hjá ómeðvitaðri hlutdrægni sem er sprottin úr því samfélagi sem við lifum í nema með því að spyrja í sífellu.
Verðmætara að passa að peninga en börn.
Samkvæmt Sóleyju eru viðmið okkar og gildi ... börn og það sé skemmtilegra að horfa á karlafótbolta en kvennafótbolta. Við lærum í gegnum uppeldi okkar og menningu að hið karllæga er mikilvægara en það kvenlega. Samfélagið innrætir okkur að treysta körlum frekar en konum fyrir ákveðnum þáttum ... með börnin, þrifu og önnuðust sjúka. Þau njóta minni virðingar en hefðbundin karlastörf og samfélagið er enn að venjast því að borga fyrir þau. Í dag fúnkerar samfélagið ekki án þessara starfa, segir Sóley. „Virði kvennastarfa er eins og það er í dag ... því þau hafa verið ólaunuð í gegnum tímans rás. Þau hafa verið ósýnileg og ýmist verið unnin heima eða þegar karlarnir eru farnir úr vinnunni. Konurnar hafa lítið sést.“.
Það þarf átak til að breyta verðmætamati samfélagsins gagnvart þessum störfum. „Þetta kemur
122
jöfnun launa milli almenna og opinbera markaðarins og launaþróunartryggingu.
Skattkerfið hefur á undanförnum árum verið notað til að auka misskiptinguna í samfélaginu. Álögurnar á þá sem minnstar hafa tekjurnar hafa aukist og barnabætur ... sem hafa það að langtímamarkmiði að byggja, eiga og hafa umsjón með leiguhúsnæði og eru rekin án hagnaðarsjónarmiða.
Það eru miklar væntingar gerðar til stjórnvalda um að draga úr ójöfnuði og óstöðugleika í samfélaginu. Nú er komið að því að standa undir þeim væntingum
123
getur haft afleiðingar fyrir einstaklinga, vinnustaði og samfélagið allt, eins og lesa má um í bæklingnum.
Einstaklingar geta meðal annars fundið fyrir verri heilsu, streitu, þunglyndi, niðurlægingu, pirringi og lent í tekjutapi. Á vinnustöðum ... geta starfsmannavelta og veikindi aukist og framleiðni dregist saman, auk þess sem áhrifin á orðspor vinnustaða geta verið mikil. Í samfélaginu ýtir hegðun af þessu tagi til dæmis undir misrétti, kynbundinn launamun og aukinn útgjöld af ýmsu tagi.
Við hvetjum
124
fyrir alla, óháð efnahag. Þessi samtryggingarhugsjón á Norðurlöndum hefur skilað sér í sterkari og stöðugri samfélögum,“ sagði Árni Stefán. Varaformaður BSRB fjallaði einnig um ábyrgð stjórnmálamanna og atvinnurekenda sem með gjörðum sínum væru að skapa enn ... . Dreifing auðs með jöfnuði að leiðarljósi er hugmyndafræði sem við virðumst vera að fjarlægjast. Þróun samfélags á að snúast um samvinnu – samtal – virðingu og velferð.“.
.
125
Ráðstefna ASÍ og BSRB í aðdraganda 1. maí 2015 fer fram á þriðjudaginn kemur, þann 21. apríl á Grand hótel, þar sem fjallað verður um hlutverk stéttarfélaga í samfélaginu.
08.00-08.20 Morgunverður.
08.20-08.40 Staða og hlutverk stéttarfélaganna í samfélaginu – Gylfi Arnbjörnsson
126
getur aldrei orðið eins og aðrar markaðsvörur í samfélagi sem vill kenna sig við jafnræði og réttlæti“ auk þess sem áhersla er lögð á að efling heilbrigðiskerfisins verði gerð með hagsmuni landsmanna allra að leiðarljósi ... að heilbrigðisþjónustu, sérstaklega hjá þeim sem hafa lægstar tekjur og mesta þjónustuþörf. Heilsa fólks getur aldrei orðið eins og aðrar markaðsvörur í samfélagi sem vill kenna sig við jafnræði og réttlæti. Allur hagnaður sem verður til í heilbrigðiskerfinu á að renna
127
ofbeldi, áreitni, niðurlægingu og smánun eru ekki lítill hópur heldur konur úr öllum kimum samfélagsins. Fatlaðar konur, innflytjendur og transfólk búa við hvað mesta hættu á að verða fyrir ofbeldi..
Önnur bylgja #metoo getur ýft upp gömul ... eða kynbundinnar áreitni á vinnustöðum..
Fulltrúar á aðalfundi BSRB kalla eftir því að stjórnvöld, aðilar vinnumarkaðarins og samfélagið allt ráðist í aðgerðir til að tryggja öllum réttlæti og líf án ofbeldis. Öxlum öll ábyrgð á að breyta
128
Við getum ekki kallað samfélagið okkar velferðarsamfélag nema allir njóti mannsæmandi lífs og enginn sé skilinn eftir í fátækt,“ segir meðal annars í yfirlýsingunni.
„Það á ekki síst við á tímum endurreisnar sem nú fara í hönd að loknum COVID-19 ... heldur fyrir samfélagið allt að svipta fólk virðingu og getu til athafna,“ segir þar ennfremur.
Í yfirlýsingunni kemur fram að lítið svigrúm sé fyrir fatlað og langveikt fólk á vinnumarkaði og til að sem flestir geti notið sín þar þurfi þröskuldurinn að vera lægri
129
samfélagi og heimsbyggðinni allri. Okkur tókst að afstýra verkföllum á síðustu stundu en í blekið var ekki þornað á kjarasamningunum þegar heimsfaraldur kórónaveirunnar skall á með hörmulegum afleiðingum.
Í upphafi ársins 2020 höfðu kjarasamningar ... verkefnunum á komandi ári að fylgja því eftir af fullum þunga að starfsfólk almannaþjónustunnar fái sína styttingu.
Í framlínunni.
Orð ársins 2020 í Danmörku er samfundssind, sem þýðir í raun að setja hagsmuni samfélagsins framar sínum eigin ... en hér hefur slíkum kröfum verið neitað ítrekað. Þögn stjórnvalda í garð þeirra sem enn á ný hlupu hraðar til að bjarga okkur hinum er ærandi.
Það er hins vegar ástæða til bjartsýni enda er verðmætamat samfélagsins hægt og rólega að breytast. Mun fleiri ... sinn í að treysta stoðir hennar og þakka starfsfólki sínu í verki fyrir þeirra mikilvæga framlag í baráttunni.
Það eru fáir sem vilja í dag verja málstað þeirra sem ekki vilja deila verðmætunum jafnt og setja ekki samfélagið ofar eigin hagsmunum ... sem endurspegla kröfur samfélagsins um aukna fjárfestingu í umönnunargeiranum og stuðla þannig að aukinni velferð. Við höfnum því að eingöngu séu sköpuð störf fyrir karla sem viðbragð við kreppunni þegar meirihluti þeirra sem hafa misst vinnuna eru konur
130
þemu, og má segja að þau hafi verið upphafið, það að konur stigu fram, viðbrögðin við því fyrst um sinn og hvernig hægt er að tryggja kerfisbreytingar svo konur, og aðrir viðkvæmir hópar, séu örugg á öllum sviðum samfélagsins, jafnt í vinnu ... sem framundan er við að útrýma kynferðislegri og kynbundinni áreitni á íslenskum vinnumarkaði og í samfélaginu öllu
131
Veikindi tengd kulnun og streitu hafa aukist verulega á undanförnum árum með tilheyrandi kostnaði fyrir einstaklinga og samfélagið allt. Við þessu verður að bregðast með forvörnum og með því að tryggja fólki hvíld.
Fimmti hver starfsmaður ... þjónustunnar. Við eigum ekki að sætta okkur við vinnuumhverfi sem leiðir til veikinda fólks eða áralangrar óvinnufærni. Það hefur ekki eingöngu áhrif á einstaklinginn sem fyrir því verður heldur er það kostnaðarsamt fyrir vinnustaðinn og samfélagið allt
132
fram. .
Almannaþjónustan og jafnt aðgengi allra að henni er grunnur þess samfélag sem við búum í. Sú hugsjón er lykilinn að þeirri samfélagsgerð við höfum reist. Frekari niðurskurður á almannaþjónustu mun alltaf auka ójöfnuð og þannig samfélag viljum við ekki. Við okkur
133
fyrir einstaklinga, vinnustaði og samfélagið allt, eins og lesa má um í bæklingnum. . Einstaklingar geta meðal annars fundið fyrir verri heilsu, streitu, þunglyndi, niðurlægingu, pirringi og lent í tekjutapi. Á vinnustöðum geta starfsmannavelta og veikindi ... aukist og framleiðni dregist saman, auk þess sem áhrifin á orðspor vinnustaða geta verið mikil. Í samfélaginu ýtir hegðun af þessu tagi til dæmis undir misrétti, kynbundinn launamun og aukinn útgjöld af ýmsu tagi. . Í bæklingnum
134
verður fjallað um hugmyndafræðina sem réttlát umskipti byggja á og hvaða þýðingu þau hafa fyrir íslenskt samfélag, vinnumarkað, efnahag og velferð launafólks. Leitast verður við að varpa ljósi á núverandi stefnu og aðgerðir stjórnvalda og hvað uppá vantar ... til að markmið um réttlát umskipti náist. Á fundinum verður leitast við að svara eftirfarandi spurningum og varpa ljósi á þýðingu réttlátra umskipta fyrir íslenskt samfélag og launafólk: Hvað eru réttlát umskipti? Hvaða áhrif hafa loftslags- og tæknibreytingar
135
Samtakamáttur launafólks er sterkasta brjóstvörnin gegn aukinni skautun samfélagsins og fyrir betra samfélagi.
Þá var fjallað um það sem ber helst á vettvangi Alþjóðavinnumálastofnunarinnar (ILO). Stofnunin grundvallast á þríhliða samtali og ákvörðunum
136
vinnumarkaði sem gæti stuðlað að styttri vinnuviku og þar með að fjölskylduvænni vinnumarkaði. Stefnt er að samkomulagi fyrir árslok 2016.
Félagsmenn PFÍ fá sendan í vikunni kjörseðil ásamt kynningarbæklingi. Kjörseðlar
137
hagkerfa. Víðtæk áhersla á hlutlægni hefur gert það að verkum að jafnan er notast við tölulega og hagfræðilega mælikvarða við mat á stöðu samfélags.
Hlusta á pistilinn
138
Það eru miklar breytingar framundan hjá starfsfólki á vinnumarkaði sem er með litla formlega menntun nú þegar samfélagið er að sigla inn í fjórðu iðnbyltinguna. Þess vegna þarf að leggja markvissa vinnu í að efla og styrkja þennan hóp ... .“.
Framhaldsfræðslan breytt lífi fólks.
Hann segir framhaldsfræðsluna gríðarlega mikilvægt úrræði fyrir atvinnulífið, menntakerfið og í raun samfélagið allt. „Við höfum á ársfundum Fræðslumiðstöðvar fengið að heyra ánægjulegar og fjölbreyttar sögur fólks
139
óvenju margar tilnefningar í ár sem ráðið telur vísbendingu um að áhugi fyrir jafnréttisstarfi í samfélaginu fari vaxandi. Eygló Harðardóttir flutti ávarp við afhendingu viðurkenninganna og ræddi meðal annars um mikilvægi þess að vinna að jafnrétti ... starf með því að auka sýnileika erlendra kvenna á Íslandi, lagt áherslu á styrk þeirra og auka þekkingu á verðmæti fjölmenningarlegs samfélags. Samtökin hafa einnig boðið upp á jafningjaráðgjöf og þannig stuðlað að raunverulegri valdeflingu meðal ... viðhorfsbreytingu, haft áhrif í fyrirtækinu sjálfu og samfélaginu almennt..
140
.
Um skýrsluna:.
Skýrslan „Réttlát Umskipti. Leiðin að kolefnislausu samfélagi“ er gefin út af Alþýðusambandi Íslands, BSRB og Bandalagi háskólamanna. Hún er hluti af samstarfsverkefninu „Leiðin að kolefnislausu samfélagi – Samstarf stéttarfélaga ... umskipti – Leiðin að kolefnislausu samfélagi..
Hér má lesa sameiginlega skýrslu norrænu og þýsku bandalaga stéttarfélaganna