361
verkstjórarnir sýndu enn frekari hörku til að reyna að koma í veg fyrir að fólk legði niður störf. Þeir tóku á móti konunum með ókvæðisorðum, jafnvel formælingum og klámfengnu tali. Einn verkstjórinn kastaði meira að segja hörðum saltfisk í Caroline, og skipaði ... !.
Það er fjarstæðurkennt að árið 2023 séu kjarasamningsviðræður 11 aðildarfélaga BSRB og Sambands íslenskra sveitarfélaga í svo hörðum hnút að grípa þurfi til verkfalla til að knýja fram sömu laun fyrir sömu störf. Sveitarfélög landsins, sem berja sér á brjóst ... enda erum við að verja grundvallarrétt launafólks um sömu laun fyrir sömu störf.
Vinnan skapar auðinn!. . Þessi setning hefur endurrómað í 100 ár en samt tönglast fólk enn þann dag í dag á þeirri staðleysu að það sé atvinnulífið sem skapi ... verðmætin – en ekki launafólk bæði í einkageiranum og hjá hinu opinbera. Þessi tugga ýtir undir þann hugsanagang að hver sé sinnar gæfu smiður og ef fólk nær ekki endum saman, nær ekki að greiða leigu eða kaupa kuldaskó á barnið fyrir veturinn, sé það engum
362
þeirra vinnuhópa sem skipaðir hafa verið af opinberum aðilum og ýta á frekari aðgerðir ef ástæða er til.
Eftirtaldir aðilar skipa hópinn vegna #metoo og krefjast aðgerða til að vinna gegn einelti og áreiti og vinnustöðum. Jafnréttisstofa, Alþýðusamband
363
Stefna BSRB er skýr: „Tryggja þarf jafnrétti til náms óháð aldri eða öðrum aðstæðum. BSRB leggst jafnframt gegn því að skólagjöld séu lögð á í opinberum menntastofnunum. Kostnaður við skyldunám, þar með talinn námsgagnakostnaður, á að greiðast alfarið
364
og verðlags. Forsenda kjarabóta er að þeim verði ekki velt út í verðlag með sama hætti og verið hefur. Það er grundvallaratriði að kynbundinn launamunur verði leiðréttur og að launabilið milli almenna og opinbera markaðarins verði lagfært
365
.
Sem kunnugt er var kjarasamningur felldur í um helmingi aðildarfélaga Alþýðusambands Íslands. Þrátt fyrir það telur ríkisstjórnin brýnt að boðaðar gjaldalækkanir ríkisins og samstarf hins opinbera og aðila vinnumarkaðarins um mikilvæg svið efnahagsstefnunnar ... 12 mánaða úr 4,2% í 3,1%. Verðlag lækkar í janúar í ár en hækkaði á síðasta ári. Áhrif gjaldskrárhækkana opinberra aðila til hækkunar verðlags eru mun minni í janúar í ár en á síðasta ári. Í þessu felast jákvæðar vísbendingar um að forsendur til að ná
366
í menningartengdum greinum upplifað mun meiri samdrátt nú en í kjölfar hrunsins. Ekki mælist samdráttur í greinum í opinbera kerfinu sem skýrist af því að opinber kerfi hafa verið í framlínu í baráttu við veiruna og vinnuálag t.d. innan heilbrigðisþjónustu
367
jöfnun launa milli markaða, launaþróunartryggingu og launaliðinn.
„Tilboð ríkisins felur í raun í sér að opinberir starfsmenn eiga að borga fyrir styttinguna og gott betur. Ætlunin er að taka meira af kjarasamningsbundnum réttindum en okkar
368
mikilvægar tillögur um að tryggja aðstoð og vernd fyrir fórnarlömb vinnumansals og nauðungarvinnu og að skylt verði að krefjast keðjuábyrgðar í lögum um opinber innkaup. Í tillögunum er líka bent á leiðir til að koma í veg fyrir brot á vinnumarkaði
369
á milli opinbera og almenna vinnumarkaðarins og um snemmtöku lífeyris.
Stóra málið á þingi BSRB í haust.
Forystufólk aðildarfélaga bandalagsins mun halda áfram að stilla saman strengi sína í aðdraganda kjarasamninga nú þegar undirbúningur
370
Erindi Rúnars að þessu sinni ber heitir „Íslenska heilbrigðiskerfið – Aðgengi, kostnaður og viðhorf til hlutverks hins opinbera“..
Þar verða m.a. kynnt viðhorf Íslendinga til reksturs
371
Nýr pólskur vefur á heimasíðu BSRB hefur verið settur í loftið.
Á nýja vefnum má finna ítarlegar upplýsingar um réttindi og skyldur starfsfólks á opinbera og almenna markaðinum auk allra helstu upplýsinga um starfsemi BSRB, t.a.m
372
Starfsmannafélagi Dala- og Snæfellssýslu og Félag opinberra starfsmanna á Vestfjörðum samþykkt að sameina félögin Kili. Kjölur er eitt af stærstu og öflugustu aðildarfélögum BSRB og ljóst að sameiningarnar verða til þess að styrkja stöðu félagsmanna í öllum
373
Áramótin ganga í garð með nokkurri óvissu á opinberum vinnumarkaði. Fjárlög næsta árs gera ráð fyrir niðurskurði mjög víða í hinu opinbera kerfi og enn eigum við eftir að sjá hvernig margar af stofnunum landsins bregðast við minni fjárheimildum. Þá er enn ... ósamið um nýja kjarasamninga á opinberum vinnumarkaði. .
Margt bendir til þess að stuttir kjarasamningar verði gerðir að þessu sinni til að skapa svigrúm til gerð lengri samninga
374
í sér aukin stuðning við leigjendur en kerfið hefur ekki enn komist til framkvæmda. Slíkt kerfi myndi jafna fjárhagslegan stuðning hins opinbera milli þeirra sem leigja eða eiga sitt húsnæði. Ein afleiðing slíks kerfis gæti einnig verið að enn fleiri gætu ... það hafi aðeins verið að aukast allra síðustu misseri. Þar verða ríki og sveitarfélög að koma betur að málum. BSRB hefur líka ítrekað lýst þeim skoðunum sínum að hið opinbera verði að koma frekar að uppbyggingu á nýju og hentugu leiguhúsnæði ... utan við eignamarkaðinn. Margir þeirra sem eru á leigumarkaði eru þeir sem hafa hvað minnst á milli handanna og á meðan stuðningur opinberra aðila við þá er ekki hinn sami og til annarra er um mikið óréttlæti að ræða
375
hér og starfa. Þau koma gjarnan frá evrópska efnahagssvæðinu og það sem einkennir hópinn er að þetta eru vel menntaðir, ungir og heilsuhraustir einstaklingar - og börnin þeirra. Atvinnuþátttaka þeirra er mikil og raunar er atvinnuþátttaka innflytjendakvenna ... þar sem þau fá ekki störf í samræmi við menntun. Rannsóknir sýna að innflytjendur vilja gjarnan læra íslensku en segja jafnframt tímaskort meginástæðu þess að ekki hafi af því orðið.
Ég held við getum öll sett okkur í þau spor að fólk í fullu starfi eða jafnvel ... tveimur störfum með fjölskyldu hafi ekki mikla umframorku til að læra nýtt og flókið tungumál á þeim litla tíma sem eftir stendur.
Vandamálin sem við stöndum frammi fyrir eru vandamál samfélagsins en ekki einstaklinganna. Við verðum að grípa ... við þau verðmæti sem störfin skapa, tryggir öruggt og heilsusamlegt vinnuumhverfi með því að vinna markvisst að því að grípa til aðgerða til að fyrirbyggja óheilbrigt álag, kerfi sem axlar ábyrgð á umönnun aldraðra, barna og veikra og jafnar möguleika fólks ... standa yfir kjaraviðræður á opinberum markaði – en þeir kjarasamningar verða ekki undirritaðar nema sveitarfélög leggi sitt af mörkum hvað þetta varðar. Fjöldi foreldra á Íslandi hefur ekki efni á að veita börnum sínum næringarríkar máltíðir heima
376
Kjararáð heldur áfram að vera leiðandi í launamálum opinberra starfsmanna með ákvörðunum um launakjör sjö embættismanna og allra sendiherra ... sem gerðar voru opinberar fyrir helgi. BSRB hefur margítrekað mótmælt því að ráðið hækki laun æðstu ráðamanna þjóðarinnar verulega og mun líta til þess fordæmis sem ráðið hefur sett þegar kemur að gerð kjarasamninga.
Athygli vekur að ráðið
377
Félagslegt heilbrigðiskerfi, einkavæðingin og hagsmunir sjúklinga.. . Sigurbjörg Sigurgeirsdóttir, lektor í opinberri stjórnsýslu við HÍ .... Aukinn einkarekstur á heilbrigðisþjónustu í opinberum kerfum: Helstu einkenni hans og áhrif til lengri tíma.. . Þórarinn Ingólfsson, formaður Félags íslenskra heimilislækna
378
Árni Stefán Jónsson, fyrsti varaformaður BSRB og formaður SFR, fjallaði í pistli á vef SFR í dag um tillögur hagræðingarhóps ríkisstjórnarinnar. Þar segir hann að eðli málsins samkvæmt snertir efni þeirra opinbera starfsmenn talsvert ... á að vinnu við jöfnun kjara og réttinda á opinberum og almennum vinnumarkaði verðið hraðað og endurskoðun laga á sviði starfsmannamála fari fram. „Hér er verið að setja grundvallarbreytingar á starfsumhverfi ríkisstarfamanna í saklaust gervi og rétt
379
á fjölmörgum vinnustöðum og mikla baráttu af hálfu BSRB. Þetta kemur fram í nýrri ritröð EPSU, Evrópusamtaka opinberra stéttarfélaga, sem varpar ljósi á styttingu ... mismunandi vinnustaðir hjá hinu opinbera þátt í tilraunaverkefnum sem skiluðu óyggjandi niðurstöðum: styttri vinnuvika jók verulega ánægju starfsfólks án þess að það kæmi niður á skilvirkni eða frammistöðu stofnana
380
Starfsfólk ríkis eða sveitarfélaga er almennt ráðið til starfa á mánaðarlaunum. Mismunandi getur verið hvort starfshlutfall sé 100 prósent eða lægra, eða hvort um tímabundna eða ótímabundna ráðningu sé að ræða. Almennt má segja að ótímabundin ... meðferð en starfsfólk með ótímabundna ráðningu. Þegar starfsfólk er ráðið í tímavinnu er hins vegar staðan önnur, og eru kjör þeirra almennt lakari en starfsfólks sem ráðið er til starfa á mánaðarlaunum. Engin sérstök lög hér á landi tryggja réttindi ... :.
Nemendum við störf í námshléum.
Starfsmönnum sem ráðnir eru til skamms tíma vegna sérstakra árvissra álagstíma ýmissa stofnana þó ekki lengur en 2 mánuði.
Starfsmönnum sem ráðnir eru til að vinna að sérhæfðum, afmörkuðum verkefnum ... .
Starfsmönnum sem starfa óreglubundið um lengri eða skemmri tíma þó aðeins í algjörum undantekningartilvikum.
Lífeyrisþegum sem vinna hluta úr starfi.
Í kjarasamningi við sveitarfélög kemur fram sú regla að sé reglubundin vinnuskylda ... um ríkisstarfsmenn. Samkvæmt vef Kjara- og mannauðssýslu ríkisins er litið svo á að ráða skuli starfsmann á föst mánaðarlaun þegar hann sinnir að minnsta kosti 1/3 hluta af fullu starfi.
En hvað þýðir það nákvæmlega að vera ráðinn í tímavinnu? Hér verður