Samtök launafólks í Norræna verkalýðssambandinu og þýska alþýðusambandinu styðja markmið stjórnvalda ríkjanna í loftslagsmálum og nauðsyn þess að ná kolefnishlutleysi fyrir miðja öldina. Til að svo geti orðið eru kerfisbreytingar óumflýjanlegar. Þær verða að fara fram á forsendum réttlátra umskipta þannig að bæði kostnaði og ábata við þær breytingar sem framundan eru verði deilt með sanngjörnum hætti. Til að tryggja þetta leggja ASÍ, BSRB og BHM til að sérstökum vinnuhópi verði komið á fót sem hafi það hlutverk að móta stefnu um réttlát umskipti hér á landi í þríhliða samstarfi verkalýðshreyfingarinnar, stjórnvalda og atvinnurekenda.
Móta þarf heildstæða stefnu um fjárfestingar í aðlögun og tækniþróun, menntamálum, vinnumarkaðsaðgerðum og afkomutryggingu sem mótvægi við þeim breytingum sem munu verða á íslenskum vinnumarkaði vegna umskipta til kolefnishlutleysis. Í nýrri skýrslu ASÍ, BSRB og BHM um loftslagsmál er farið yfir losun frá íslenska hagkerfinu, stjórntæki hins opinbera og tillögur verkalýðshreyfingarinnar um réttlát umskipti. Skýrslan var kynnt á opnum fundi sem var að ljúka.
Í skýrslunni segir að þó bandalögin þrjú sem að henni standa styðji markmið stjórnvalda um samdrátt í losun gróðurhúsalofttegunda vanti mikið upp á trúverðugleika áætlana um samdrátt í losun í landbúnaði og fiskveiðum. Þær aðgerðir sem þegar hafa verið kynntar muni ekki duga til að uppfylla markmið stjórnvalda um 40 prósenta samdrátt í losunum fyrir lok árs 2030. Í desember 2020 uppfærði ríkisstjórnin markmið Íslands og stefna nú að 55 prósent samdrætti í losun gróðurhúsaloftegunda. Ljóst er að slíkum árangri verður ekki náð nema í nánu samstarfi við aðila vinnumarkaðarins.
Veigamestu aðgerðir stjórnvalda hingað til snúa að losun frá samgöngum með skattlagningu á jarðefnaeldsneyti og bíla sem brenna því en skattaívilnunum af vistvænum farartækjum og rafhleðslustöðvum. Skýrsluhöfundar benda á að þessar aðgerðir séu hlutfallslega mest íþyngjandi fyrir lágtekjuhópa enda nýtist ívilnanirnar helst fólki í efri tekjuhópum. Nauðsynlegar mótvægisaðgerðir skorti.
Í skýrslunni kemur jafnframt fram að tæplega 90 prósent allrar losunar í íslenska hagkerfinu árið 2017 kom frá atvinnugreinum þar sem um fimmtungur vinnandi fólks í landinu starfar. Þær atvinnugreinar sköpuðu um 25 prósent af heildarframleiðsluvirði árið 2017.
Drífa Snædal, forseti ASÍ:
Sonja Ýr Þorbergsdóttir, formaður BSRB:
Þórunn Sveinbjarnardóttir, formaður BHM:
Um skýrsluna:
Skýrslan „Réttlát Umskipti. Leiðin að kolefnislausu samfélagi“ er gefin út af Alþýðusambandi Íslands, BSRB og Bandalagi háskólamanna. Hún er hluti af samstarfsverkefninu „Leiðin að kolefnislausu samfélagi – Samstarf stéttarfélaga á Norðurlöndunum og í Þýskalandi um réttlát umskipti“ sem norræn og þýsk bandalög stéttarfélaga unnu sameiginlega.
Hér má lesa skýrsluna Réttlát umskipti – Leiðin að kolefnislausu samfélagi.
Hér má lesa sameiginlega skýrslu norrænu og þýsku bandalaga stéttarfélaganna.
Kynningarglærur frá opnum fundi þar sem fjallað var um innihald skýrslunnar má finna hér.
