1
Félagar í BSRB standa nú vaktina um allt land vegna heimsfaraldursins sem geisar. BSRB leggur áherslu á að öryggi og heilsa fólks sé tryggð, sérstaklega í framlínustörfum, en einnig heilt yfir í vinnu og einkalífi. Þar til viðbótar höfum við lagt
2
Starfsmennt mun í febrúar bjóða upp á nám um vaktavinnu og lýðheilsu. Markmið þess er að miðla nýrri þekkingu á vaktstörfum og vaktskrám út frá rannsóknum á heilsu, einstaklingsmun, lífshlutverkum, vinnuumhverfi, félagslegri stöðu ... og lýðheilsufræðileg markmið.
Áhrif vaktavinnu á lífsgæði og heilsu eru ótvíræð og hafa margar rannsóknir sýnt fram á það. Vaktavinnustörfum hefur fjölgað og það að ganga vaktir því vinnufyrirkomulag fjölda fólks. Til að sporna gegn óæskilegum langtímaáhrifum ... vaktavinnu á heilsu, líðan og öryggi, hafa aðilar á vinnumarkaði sameinast um fræðslu fyrir starfsmenn sem ganga vaktir og stjórnendur sem skipuleggja þær.
Vaktavinna og lýðheilsa er 30 klukkustunda heildstætt nám. Námið er í þremur lotum og verður
3
langtímaafleiðingar fyrir heilsu fólks, auk þess sem skammtímaveikindum fjölgar.
Sveigjanleiki í vinnutíma hefur einnig verið rannsakaður. Það virðist skipta verulegu máli fyrir heilsu og ánægju starfsfólks hvort sveigjanleikinn er að frumkvæði þess sjálfs ... eða vinnuveitenda.
Á síðustu árum hefur álag einnig aukist vegna tæknibreytinga, margt fólk er undir álagi allan sólarhringinn vegna truflunar frá síma eða tölvupósti. Það skortir rannsóknir á áhrifum þess á heilsu, en þær sem eru til benda til þess að fólk ... til þess að með nægilegri hvíld á vinnutíma, svo sem í formi kaffi- og matartíma, batni svefngæði og endurheimt utan vinnutíma, sem aftur hefur áhrif á heilsu starfsfólks og öryggi
4
efnahagslegan skort og hafa í meira mæli þurft að þiggja matar- og/eða fjárhagsaðstoð.
Í könnun Vörðu var einnig spurt um andlega og líkamlega heilsu. Niðurstöðurnar sýna að andleg og líkamleg heilsa atvinnulausra er verri en þeirra sem eru í vinnu ... og þeir eru líklegri til að hafa neitað sér um að sækja heilbrigðisþjónustu. Andleg heilsa atvinnulausra mælist einnig mun verri hjá konum en körlum en athygli verkur að um fjórðungur kvenna á vinnumarkaði, þeirra sem eru í vinnu, sagðist búa við slæma andlega ... heilsu.
Þrír hópar skera sig úr.
„Það sem er alveg skýrt fyrir mér út frá þessari könnun er að það skiptir ekki máli hvort fólk er í vinnu eða atvinnuleit, það eru alltaf þrír hópar sem skera sig úr; það eru innflytjendur, unga fólkið
5
á heilsu og lífsháttum Íslendinga. .
Rannsóknin sýnir m.a. fram á mikinn stuðning Íslendinga við félagslega rekið heilbrigðiskerfi og að vaxandi fjöldi fólks frestar því að leita sér læknisaðstoðar ... ..
.
Ályktun stjórnar BSRB um helbrigðisþjónustu í kjölfar rannsóknar prófessors Rúnar Vilhjálmssonar á heilsu og lífsháttum íslendinga.
44. þing BSRB krefst þess að stjórnvöld sjái ... Vilhjálmssonar á heilsu og lífsháttum Íslendinga gefur sterkar vísbendingar um að gjaldtaka í heilbrigðiskerfinu hefti aðgengi tiltekinna hópa að þjónustunni. Niðurstöður könnunarinnar sýna að of stór hópur Íslendinga frestar því að leita sér læknisaðstoðar
6
Stjórn BSRB samþykkti á fundi sínum í Reykjavík í dag ályktun um mikilvægi þess að tryggja um jafnt aðgengi landsmanna allra að heilbrigðisþjónustu. Þar segir m.a. „ heilsa fólks ... að heilbrigðisþjónustu, sérstaklega hjá þeim sem hafa lægstar tekjur og mesta þjónustuþörf. Heilsa fólks getur aldrei orðið eins og aðrar markaðsvörur í samfélagi sem vill kenna sig við jafnræði og réttlæti. Allur hagnaður sem verður til í heilbrigðiskerfinu á að renna ... til frekari uppbyggingar kerfisins en ekki enda hjá einkaaðilum sem þjónustuna veita. Um leið og heilsa fólks fer að verða mögulegur gróðavegur fyrir einkafyrirtæki á markaði er hætt við að hinir efnaminni verði undir
7
Undanfarin tvö ár höfum við tekist á við heimsfaraldur með gríðarlegum áskorunum fyrir bæði heilsu og efnahag. Efnahagshorfurnar nú eru þó mun bjartari en spár gerðu ráð fyrir en álagið á heilbrigðisstofnanir, félagsþjónustuna, skóla ... í heimsfaraldrinum en langmesta aukningin er hjá konum sem starfa hjá hinu opinbera. Þar segjast um sjö af hverjum tíu finna fyrir auknu álagi. Þá hefur andleg vanlíðan aukist frá síðustu könnun Vörðu en nú telja um 30 prósent sig búa við slæma andlega heilsu ... sem er mun meira en í sambærilegri könnun sem gerð var fyrir ári. Þá mældist andleg heilsa slæm hjá um tveimur af hverjum tíu. Álagið hefur ekki bara aukist í vinnunni því fjórir af hverjum tíu telja að álag hafi aukist í einkalífi vegna faraldursins. Líkt ... . Erfiðleikar við að ná endum saman og fjárhagsáhyggjur geta því ekki aðeins reynst einstaklingum og fjölskyldum þeirra dýrkeypt heldur getur þetta verið kostnaðarsamt fyrir samfélagið allt.
Mikið álag getur leitt til verri heilsu. Það getur til dæmis ... endurspeglast í því að um 30 prósent launafólks býr við slæma andlega heilsu og er staðan enn verri hjá einhleypu fólki og einstæðum foreldrum. Andleg heilsa mælist einnig verri en líkamleg heilsa. Um helmingur hefur neitað sér um heilbrigðisþjónustu
8
á vinnustöðum mun hún taka gildi 1. maí næstkomandi.
Rannsóknir síðustu ára og áratuga hafa leitt í ljós ýmsar neikvæðar afleiðingar vaktavinnu umfram dagvinnu, einkum á heilsu starfsfólks og öryggi þeirra sjálfra og þeirrar þjónustu sem það veitir ... . Vaktavinnufólk er í aukinni áhættu á að fá ýmsa sjúkdóma. Þá hefur vinna á mismunandi tímum sólarhringsins slæm áhrif á svefn fólks og það getur haft í för með sér verri heilsu. Vinna á óreglulegum tímum gerir fólki einnig erfiðara fyrir að eiga eðlilegt félags ... - og fjölskyldulíf. Breytingarnar sem nú eru að verða að veruleika eru gerðar með það að leiðarljósi að bæta heilsu, öryggi, jafnvægi vinnu og einkalífs starfsfólks ásamt öryggi skjólstæðinga þess. Með breytingunum verður vaktavinna eftirsóknarverðari ... sanngjarnari og taki mið af því hvenær sólarhrings er unnið með tilliti til heilsu og öryggis. Þegar nýtt vaktavinnukerfi verður tekið upp mun það umbuna mest þeim sem eru í háu starfshlutfalli og með þunga vaktabyrði. Ástæðan er sú að slíkt vinnufyrirkomulag ... ógnar öryggi og heilsu starfsfólks meira en annað. Það vaktavinnufólk sem vinnur 100 prósent starf í dag er að mestu leyti innan lögreglunnar, í slökkviliðs- og sjúkraflutningum, tollgæslu og í fangelsum og eru að miklum meirihluta til karlar
9
Náminu er ætlað að tryggja að stjórnendur sem skipuleggja vinnu á vöktum og starfsmenn sem ganga vaktir eigi þess kost að sækja námskeið í gerð vaktskráa sem taka mið af líkamsklukku og heilsuvernd.
.
Áhrif vaktavinnu á lífsgæði og heilsu ... eru ótvíræð og hafa margar rannsóknir sýnt fram á það. Vaktavinnustörfum hefur fjölgað og það að ganga vaktir því vinnufyrirkomulag fjölda fólks. Til að sporna gegn óæskilegum langtímaáhrifum vaktavinnu á heilsu, líðan og öryggi, hafa aðilar
10
mætinga starfsfólks. Meginmarkmiðið í breytingum á launafyrirkomulagi og vinnutíma var að tryggja að þau sem ganga þyngstu vaktirnar fái mestu umbunina og koma þannig betur til móts við þarfir vaktavinnufólks og minnka skaðleg áhrif vaktavinnu á heilsu ... um þau leiðarljós að öryggi starfsfólks og skjólstæðinga verði aukið, vaktavinna verði eftirsóknarverðari, vinnutími og laun taki mið af vaktabyrði og verðmæti staðins tíma. Auk þess að bæta andlega, líkamlega og félagslega heilsu starfsfólks
11
fyrr í dag.
Bandalagið leggur þunga áherslu á að áfram verði tekist á við faraldurinn þannig að áherslan sé á líf og heilsu og að tekið verði mið af bestu sérfræðiþekkingu hverju sinni í stað þess að sóttvarnaraðgerðir verði að pólitísku ... . „Mikill fjöldi launafólks hefur lagt sitt af mörkum til að vernda heilsu og líf, veita velferðarþjónustu og halda skólakerfinu gangandi. Langvarandi álag hefur verið á fólk í þessum störfum og hefur það lagt heilsu sína í hættu og þurft að sæta ýmsum
12
Þeir hafa lagt mikið á sig við að veita góða þjónustu þrátt fyrir mikið álag en það er ljóst að eitthvað þarf undan að láta.
Afleiðingarnar af undirmönnun og álagi blasa við okkur. Tölur frá styrktarsjóðum aðildarfélaga BSRB sýna að heilsu félagsmanna ... í velferðarþjónustu upplifir verri líkamlega og andlega heilsu og minni starfsánægju samanborið við aðrar starfsstéttir. Ítrekað hefur verið bent á að ein besta leiðin til að fyrirbyggja þetta er að vinna gegn streituvöldum á vinnustað, bæta aðstæður stjórnenda
13
“ segir Vigdís í grein sinni.
Þar bendir hún á þá staðreynd að löng fjarvera frá vinnumarkaði ógni heilsu og lífsgæðum fólks meira en margir lífshættulegir sjúkdómar. Þátttaka á vinnumarkaði hafi almennt jákvæð áhrif á líkamlega og andlega heilsu
14
verður fyrir sjúklegri streitu, kulnun og öðrum álagseinkennum hjá þessum hópi og grípa inn í ef andlegri eða líkamlegri heilsu starfsfólks fer hrakandi.
Starfsfólk almannaþjónustunnar hefur lagt allt í sölurnar fyrir okkur í heimsfaraldrinum ... . Nú er komið að því að við umbunum þeim og verndum þeirra heilsu.
Sonja Ýr Þorbergsdóttir, formaður BSRB
15
álagi í vinnunni. Við höfum séð hvernig langur vinnudagur bitnar á samskiptum við fjölskyldu og vini, starfsánægju og heilsu launafólks. Í dag er krafan um styttingu vinnuvikunnar orðin ein helsta krafa launafólks og flestir sem kynna sér málið átta ... af vinnutíma dagvinnufólks.
Eftir hverju erum við að bíða?.
Rannsóknir sýna að styttri vinnuvika leiðir til aukinnar ánægju í starfi og aukinna afkasta. Þá mun heilsa og vellíðan landsmanna batna með styttri vinnudegi og jafnrétti kynjanna ... neikvæð áhrif og stjórnendur þeirra vinnustaða ættu því að vera áhugasamastir allra um styttingu vinnuvikunnar til að bæta líðan og heilsu starfsfólksins.
Konur vinna meira en karlar.
Stytting vinnuvikunnar stuðlar ekki bara að aukinni ... starfsánægju og bættum afköstum, minni streitu og bættri heilsu. Hún stuðlar einnig að jafnrétti kynjanna.
Konur vinna almennt lengri vinnudag en karlar. Nei, með þessu er ekki verið að snúa við staðreyndum. Það er hins vegar verið að leggja saman
16
í þessum mælingum eru stjórnmálaþátttaka, efnahagur, heilsa og menntun. Í samanburði á 136 löndum kemur Ísland best út þrátt fyrir að heildarskor Íslands í mælingunum dali lítillega á milli ára. Munar þar mestu um lægri skor í þættinum er varðar
17
ójöfnuði til heilsu.
Í ár er sérstaklega auglýst eftir styrkumsóknum um eftirfarandi
18
veikinda og kyn en þar er að finna viðtal við Söru Hultqvist, höfund skýrslunnar. Markmiðið með vinnunni var að fá yfirsýn yfir sálfræðilega heilsu á Norðurlöndunum og muninum á kynjunum þegar kemur að henni.
Vitum lítið um ástæðurnar ... á vinnumarkaði en bera einnig ríkari ábyrgð á fjölskyldu- og heimilisstörfum. Hinar skýringarnar eru gjarnan taldar vera almenn heilsa kvenna og starfsumhverfi þeirra. Þetta hefur þó ekki verið rannsakað nægjanlega mikið.
„Það sem slær mann mest
19
veikindum og kulnun. Starfsfólkið tapar heilsunni, atvinnurekendur tapa peningum og samfélagið allt verður fyrir miklum kostnaði. Stytting vinnuviku vaktavinnufólks getur dregið úr álaginu og minnkað veikindin og einkenni kulnunar. Því ættu atvinnurekendur ... með því að stytta vinnuvikuna og auka þar með lífsgæði og bæta heilsu launafólks.
Sonja Ýr Þorbergsdóttir, formaður BSRB
20
örvæntingar og reiði sem dregur úr trú á lýðræðinu.
Heilsa í forgang.
Það blasir við að fyrsta skrefið í átt að nýjum samfélagssáttmála snýr að heilsu enda erum við nú að vinna úr tímabili þar sem við færðum fjölmargar fórnir ... til að tryggja eigin heilsu og annarra í samfélaginu vegna heimsfaraldurs kórónuveirunnar. Við nánast lokuðum hagkerfum heimsins, við fórum varla út úr húsi og við breyttum öllum okkar daglegu venjum að þessu sameiginlega markmiði.
Góð ... heilsa snýst ekki eingöngu um úrvals heilbrigðisþjónustu þegar hennar er þörf heldur hvernig við vinnum markvisst að því að tryggja hana. Við vitum úr rannsóknum Embættis landlæknis að fjárhagslegt óöryggi, ónæg félagsvernd og skortur ... í faraldrinum sem hefur neikvæð áhrif á andlega heilsu fólks.
Í rannsókn Vörðu er bent á að aðgerðir stjórnvalda til að tryggja afkomu og lífskjör fólks í Covid-kreppunni hafi gengið of skammt með þeim afleiðingum að mörg heimili upplifðu bæði