281
Við starfsfólk skrifstofu BSRB óskum þér og þínum gleðilegra jóla og farsældar á komandi ári. Við þökkum kærlega samstarfið og samskiptin á árinu sem er að líða og hlökkum til að halda áfram af fullum krafti á nýju ári.
Skrifstofan verður
282
og starfstíma á síðasta orlofsári, sem er tímabilið frá 1. maí til 30. apríl á hverju ári.
Samkvæmt lögum er óheimilt að flytja orlof milli ára. Samkvæmt kjarasamningum við ríkið og Reykjavíkurborg er þó heimilt að flytja orlof til næsta árs ... ef fyrir liggur skrifleg beiðni yfirmanns um að starfsmaður taki ekki orlof sitt á tilsettum tíma. Einnig getur starfsfólk sem var veikt eða í fæðingar- og foreldraorlofi á sumarorlofstímabilinu geymt sitt orlof til næsta árs, óháð því hvort þau starfi hjá ríkinu ... , Reykjavíkurborg eða öðrum sveitarfélögum.
Þrátt fyrir að almenna reglan sé að óheimilt sé að flytja orlof milli ára var í kjarasamningum undantekning sem heimilaði starfsfólki að fresta orlofstöku til næsta árs með samþykki yfirmanns. Þessi undantekning ... dagsetningum hefur þar af leiðandi haft þrjú eða fjögur ár til þess að taka þá daga út en hafi þeir ekki gert það 30. apríl nk. falla þeir niður.
Það hefur borið á því að starfsfólk hafi farið í orlof en ekki áttað sig á því að þar var verið að taka
283
Ársfundur Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins fór fram í dag þar sem m.a. koma fram að samanlagðar eignir allra deilda LSR eru 535,5 milljarðar kr. og hafa hækkað um 50,5 milljarða kr. frá árinu á undan. Árni ... Stefán Jónsson, varaformaður formaður BSRB og stjórnarformaður LSR flutti ávarp á fundinum þar sem hann fjallaði m.a. um góða ávöxtun eigna sjóðsins á árinu en jafnframt um vandann sem tryggingarfræðileg staða LSR stendur frammi ... fyrir.
„ Árið 2014 var á ýmsan hátt hagfellt fyrir LSR. Vel tókst til við ávöxtun eigna sjóðsins og tekjur af fjárfestingum voru umtalsverðar líkt og undanfarin ár. Eignir sjóðsins til greiðslu lífeyris héldu því áfram að vaxa hröðum skrefum. Tryggingafræðileg ... sjóðsins á liðnu ári var mjög góð. Nafnávöxtun LSR var 10,1% sem svarar til 8,9% hreinnar raunávöxtunar. Tekjur af fjárfestingum á árinu voru 49,5 milljarðar kr. og ef horft er til síðustu þriggja ára voru tekjur af fjárfestingum á því tímabili samtals ... 150,1 milljarður kr. Ávöxtun þessara ára hefur verið vel ásættanleg, hvort heldur sem hún er borin saman við ávöxtun annarra lífeyrissjóða eða skoðuð í sögulegu samhengi.“.
Hann kom einnig inn á vandann
284
á undanförnum árum.
Alls eru 86% landsmanna þeirrar skoðunar að rekstur sjúkrahúsa eigi fyrst og fremst að vera á hendi hins opinbera. Aðeins 1,3% telja að sjúkrahús eigi fyrst og fremst að vera rekin af einkaaðilum. Þetta er ein af niðurstöðum könnunar ... sem Félagsvísindastofnun gerði fyrir Rúnar frá mars og fram í byrjun maí. BSRB kostaði gerð könnunarinnar.
Hlutfall þeirra sem vilja að ríkið sjái um rekstur sjúkrahúsa hefur aukist verulega á undanförnum árum. Alls voru 80,7% þeirrar skoðunar í sambærilegri könnun ... sem gerð var árið 2006 og 83,2% í könnun sem gerð var árið 2015.
Stjórnvöld fari að þjóðarvilja.
Þessar niðurstöður sýna svart á hvítu að landsmenn eru andvígir þeirri þróun til aukinnar einkavæðingar í heilbrigðiskerfinu ... , sem hefur verið áberandi undanfarið. Stjórnvöld verða að líta til þessarar eindregnu afstöðu gegn einkarekstri í sínum áætlunum. Falla ætti frá öllum frekari áformum um einkavæðingu í heilbrigðiskerfinu og hefjast handa við að vinda ofan af einkavæðingu undanfarinna ára ... á undanförnum árum. Árið 2006 töldu 81,5% rétt að auka útgjöldin. Hlutfallið var komið upp í 90,9% í sambærilegri könnun árið 2015 og er nú komið í 91,9%.
Aðferðafræðin.
Könnunin var gerð af Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands fyrir Rúnar
285
Óleiðréttur launamunur kynjanna á Íslandi var 18,3% árið 2014 og hefur minnkað frá fyrra ári úr 19,9%. Munurinn var 19,9% á almennum vinnumarkaði en 13,2% hjá opinberum starfsmönnum, þar af var munurinn 14,1% hjá ríki og 6,7 ... - og félagsþjónustu 7,4%. Launamunur minnkar nokkuð frá fyrra ári í þeim atvinnugreinum sem opinber rekstur er mestur, það er í opinberri stjórnsýslu, fræðslustarfsemi og heilbrigðis- og félagsþjónustu. .
.
286
ársskýrslu um starfsemi sína árið 2013. Alls bárust 1.467 erindi sem flest snérust um ástand og viðhald leiguhúsnæðis og uppsögn leigusamnings ... ..
Neytendasamtökin hafa rekið Leigjendaaðstoðina samkvæmt samningi við velferðarráðuneytið frá árinu 2011. Samningurinn var nýlega framlengdur og gildir til loka árs 2014. Í ársskýrslu Leigjendaaðstoðarinnar má sjá tölfræðilegar upplýsingar um erindi sem bárust ... á liðnu ári, auk upplýsinga um önnur verkefni sem Leigjendaaðstoðin sinnir. Í skýrslunni eru einnig birt nokkur dæmi um algengar spurningar frá leigjendum auk dæma um mál sem farið hafa fyrir kærunefnd húsamála
287
fyrir árið 2023 nær eingöngu hækkun gjalda á almenning í takt við verðlagshækkanir. Sú aðgerð er verðbólguhvetjandi og mun koma verst niður á þeim sem hafa lægstu launin og þyngstu framfærslubyrðina. Staða margra atvinnugreina og fjármagnseigenda er sterk ... um 7,7% á næsta ári. Það eru skattar eins og: áfengis-, tóbaks-, bensín-, olíu-, kolefnis-, bifreiða- og kílómetragjald ásamt gjaldi í Framkvæmdasjóð aldraðra og útvarpsgjaldi. Í ljósi þess að verðbólga mældist 9,3% á ársgrundvelli í september sl ... . með tilheyrandi neikvæðum áhrifum á kaupmátt launafólks, er óheppilegt að ríkisstjórnin boði jafn mikla hækkun gjalda á almenning. Reynsla undanfarinna ára sýnir að það er langt frá því að vera lögmál að opinber gjöld hækki í samræmi við verðlagsforsendur. Leggja ... mætti aukna áherslu á að gjöld fylgi verðlagsþróun þegar vel árar en ekki þegar skóinn kreppir hjá almennu launafólki.
Gjaldahækkunin er rökstudd með þeim hætti að hún eigi að sporna gegn þenslu, þó hún sé í sjálfu sér verðbólguhvetjandi ... . Hér er því um mótsögn að ræða og vert að árétta í þessu sambandi að það er neysluhegðun tekjuhærri hópa sem hefur sérstök áhrif á verðbólguna en ekki þeirra tekjulægri. Á síðasta ári áttu 38 þúsund heimili erfitt með að ná endum saman, það er áður en verðbólga og vextir
288
BSRB óskar félagsmönnum sínum og landsmönnum öllum gleðilegrar hátíðar og gæfu á komandi ári með þökkum fyrir samstarfið á liðnu ári ... ..
Líkt og undanfarin ár sendir BSRB ekki út jólakort en styrkir Mæðrastyrksnefnd þess í stað..
Skrifstofa BSRB verður lokuð yfir stórhátíðardagana en opin venju samkvæmt
289
Samningaviðræður opinberra starfsmanna við ríkið hafa nú staðið yfir í rúmt hálft ár. Á þessu hálfa ári hefur nánast enginn árangur náðst. Því hafa opinberir starfsmenn vísað málinu til ríkissáttasemjara til að freista þess að ná einhverri ... voru afar jákvæðar en sá árangur virðist ekki hafa skilað sér inn í viðræðurnar.
Í öðru lagi var krafa okkar um jöfnun launa milli opinberra og almenna vinnumarkaðarins. Árið 2016 var gerður samningur milli opinberra starfsmanna, ríkisvaldsins og Sambands ... um að launakjör yrðu einnig jöfnuð enda hafa kannanir sýnt að það sé um 16 til 20 prósent launamunur milli opinberra starfsmanna og starfsmanna á almennum markaði, opinberum starfsmönnum í óhag. Muninn átti að leiðrétta á næstu 6 til 10 árum samkvæmt samningnum ... leiðréttingarinnar. Við höfum lagt til ákveðnar tillögur en ekkert bólar á viðbrögðum viðsemjenda. Nú þegar liðin eru þrjú ár frá undirritun samnings er því nauðsynlegt að við náum fram ákvörðun um fyrstu skrefin og útfærslu til næstu ára. Viðsemjendur okkar þurfa ... hún kallaðist í samningunum 2015. Tryggingin er að norrænni fyrirmynd og þykir yfirleitt góð aðferðafræði til að tryggja stöðugleika og jöfnuð í launaþróun á milli markaða. Við höfum sjálf séð hvernig hún virkar til jöfnunar síðastliðin ár og leggjum því mikla
290
Það var Katrín Einarsdóttir, einstæð tveggja barna móðir, sem fékk afhenta lykla að fyrstu íbúðinni sem fer í útleigu. Hún hefur búið um nokkurt skeið í einu herbergi heima hjá foreldrum sínum ásamt börnum sínum, sem eru fjögurra og tíu ára gömul, og því kærkomið ... að komast í nýja íbúð hjá Bjargi.
Bjarg íbúðafélag var stofnað af Alþýðusambandi Íslands og BSRB árið 2016 með það að markmiði að byggja upp leiguhúsnæði fyrir tekjulægri félagsmenn þessara heildarsamtaka launafólks. Alls eru nú 563 íbúðir í byggingu ... við þau um frekari uppbyggingu á komandi árum.
Um 1.150 félagsmenn ASÍ og BSRB eru nú á biðlista eftir íbúðum svo ljóst er að þörfin fyrir leiguhúsnæði til langs tíma á hagkvæmu verði er mikil.
„Það er virkilega ánægjulegt að sjá hér í dag ... afraksturinn af þeirri miklu vinnu sem unnin hefur verið á þeim þremur árum sem liðin eru frá því Bjarg var stofnað. Uppbygging félagsins sýnir að það er vel hægt að byggja upp leigufélög hér á landi sem ekki eru rekin í hagnaðarskyni. Nú eru fyrstu ... leigjendurnir að flytja inn og við hlökkum til að bjóða mun fleiri velkomna í hópinn á komandi mánuðum og árum,“ sagði Sonja Ýr Þorbergsdóttir, formaður BSRB.
„Verkalýðshreyfingin hefur enn og aftur tekið frumkvæði að því að bjóða hagkvæmari íbúðir
291
voru fram í umsögn BSRB um lagafrumvarpið áður en það varð að lögum.
Samkvæmt lögum um stuðning til kaupa á fyrstu íbúð, sem tóku gildi 1. júlí, eru þrjár leiðir í boði til að nota séreignarsparnað sinn í allt að 10 ár til að auðvelda sér að komast út ... á húsnæðismarkaðinn. Í fyrsta lagi með því að leggja sparnaðinn fyrir til að eiga fyrir útborgun í íbúð. Í öðru lagi að nýta séreignarsparnaðinn til að greiða inn á höfuðstól fasteignaláns. Þriðja leiðin er svo blanda af þessu tvennu á því 10 ára tímabili ... á fundi Íbúðalánasjóðs í gær. Þar fór Una Jónsdóttir, hagfræðingur hjá hagdeild Íbúðalánasjóðs, yfir það hverjir geti nýtt sér þær leiðir sem þar er boðið upp á.
Hver einstaklingur getur að hámarki safnað 500 þúsund krónum á ári með þessu nýja ... úrræði, en til þess þarf sá einstaklingur að vera með um 695 þúsund krónur í mánaðarlaun. Úrræðið er til tíu ára og á þeim tíma getur einstaklingur með svo háar tekjur safnað alls 5 milljónum króna.
Þetta er þó ekki staðan hjá þorra launafólks ... enda meðallaunin í landinu talsvert undir 695 þúsund krónum. Eins og Una rakti á fundinum getur einstaklingur með 200 þúsund krónur í mánaðarlaun aðeins safnað 1,44 milljónum króna á þessu tíu ára tímabili.
„Þessi nýju lög gagnast best
292
Ýr Þorbergsdóttir, formaður BSRB, í nýjum pistli. Þar fer hún yfir stöðuna í kjaraviðræðunum og öðrum verkefnum sem bandalagið hefur sinnt á árinu sem er að líða.
„Í gegnum tíðina hafa opinberir starfsmenn þurft að standa í harðvítugri baráttu ... hafa verið lausir frá því í byrjun apríl, eða í nærri níu mánuði, og lítið virðist þokast í samkomulagsátt.
Sonja segir að á nýju ári þurfi bandalagið á samstöðu opinberra starfsmanna að halda enn á ný. Full samstaða sé innan BSRB og hjá aðildarfélögum ... þeim vopnum sem við höfum til að tryggja þetta mikla hagsmunamál. Breytist viðhorf viðsemjenda okkar ekki snarlega á nýju ári má búast við að við förum að huga að aðgerðum snemma á næsta ári.“.
Fjölmörgum öðrum málum sinnt á árinu.
Í pistlinum ... hjá Bjargi íbúðafélagi, sem stofnað var af BSRB og ASÍ, og að uppbygging félagsins muni halda áfram á næstu árum.
„Það er ljóst að kjarasamningarnir verða stóra málið á fyrri hluta næsta árs. Vonandi tekst að semja án þess að það þurfi að grípa ... til aðgerða,“ segir Sonja. „Samstaða opinberra starfsmanna er mikilvægasta vopnið í okkar vopnabúri. Saman höfum við náð mörgum góðum sigrum í gegnum árin. Og saman munum við lenda þessum samningum
293
Kristín Á. Guðmundsdóttir, formaður Sjúkraliðafélags Íslands, afhenti Elínu Björgu Jónsdóttur, formanni BSRB, nýlega bókina Sjúkraliðar á Íslandi í 50 ár – Saga Sjúkraliðafélags Íslands.
Bókin er gefin út í tilefni 50 ára afmæli ....
„Í dag er Sjúkraliðafélag Íslands öflugt stéttarfélag með öflugan hóp starfsfólks sem á 50 ára afmælisári félagsins lítur um öxl og sér hversu mikið hefur unnist í baráttunni undanfarin 50 ár,“ segir í niðurlagi formálans
294
Borgarstjórn Reykjavíkur ákvað á fundi sínum á þriðjudag að framlengja tilraunaverkefni um styttingu vinnuvikunnar án skerðingar á launum um eitt ár. Verkefnið hefur þegar verið í gangi á tveimur vinnustöðum borgarinnar í rúmlega ár og lofa ... niðurstöður góðu. . BSRB hefur lagt mikla áherslu á styttingu vinnuvikunnar án launaskerðingar frá árinu 2004 og tók þátt í tilraunaverkefninu með Reykjavíkurborg. Þá mun bandalagið taka þátt í sambærilegu tilraunaverkefni sem nú er að fara í gang ... hjá ríkinu. . „Stytting vinnuvikunnar hefur verið ein helsta krafa BSRB allt frá árinu 2004. Líkt og aðrar kröfur kemur hún beint frá grasrótinni og færist sífellt ofar á forgangslista yfir kjarabætur félagsmanna,“ sagði Elín Björg Jónsdóttir .... . Stytting hefur jákvæð áhrif. Niðurstöðurnar eftir það ár sem liðið er frá því verkefnið fór í gang benda til þess að það hafi haft jákvæð áhrif, eins og fjallað hefur verið um hér á vef BSRB. Starfsmenn upplifa bætta líðan og meiri
295
sem hvorki er í námi eða vinnu eða einhvers konar starfsþjálfun (ekki í virkni) fjölgaði frá upphafi heimsfaraldursins og fram á fyrri hluta þessa árs. Aukin áhersla hefur því verið lögð á að fylgjast kerfisbundið með því hve hátt hlutfall ungs fólks er ekki í virkni ... þó Varða - rannsóknarstofnun vinnumarkaðarins hafi rannsakað hagi ungs fólks utan vinnumarkaðar og náms. Ákveðnar vísbendingar um virkni ungs fólks hér á landi má fá í vinnumarkaðskönnun Hagstofunnar um aldurshópinn 16 til 24 ára. Þeim fækkaði milli ... áranna 2019 og 2020 sem voru í fullu starfi og hlutfastarfi, en fjölgað bæði hópi atvinnulausra og þeirra sem eru í hlutastarfi en vilja vinna meira. Einnig þeim sem eru tilbúnir til vinnu ef þeir teldu vinnu að fá og þeim sem eru utan vinnumarkaðar ....
.
.
.
Þessar ítarlegu upplýsingar úr árstölum vinnumarkaðskönnunarinnar er ekki að finna í mánaðarlegri birtingu og liggja því ekki fyrir enn sem komið er fyrir árið 2021. Af mánaðarlegum tölum má þó ráða að staða ungs fólks á vinnumarkaði hafi haldið áfram ... að versna fram í maí 2021 líkt og sjá má á myndinni hér að neðan. Þar sem sjá má að færri voru starfandi á fyrstu mánuðum ársins 2021 en í sömu mánuðum 2020 og fækkunin er mikil frá árinu 2019. Atvinnulausir voru nokkru fleiri og fjöldi utan vinnumarkaðar
296
Tímarit útgefin af BSRB allt frá árinu 1944 eru nú komin á netið og aðgengileg á vef Landsbókasafnsins, timarit.is, eða verða sett þar inn bráðlega ... á árunum 1984 til 2014, eru væntanleg á tímarit.is innan tíðar.
Hér má finna þau rit sem þegar hafa verið gerð aðgengileg ... )
Hugi (1976-1977)
Vinna við að skanna inn fleiri árganga af Ásgarði, sem og BSRB-blaðið og BSRB-tíðindi er í fullum gangi.
Útgáfu tímarita var hætt árið 2014 en rafræn fréttabréf hafa verið gefin út mánaðarlega frá árinu 2016
297
og jafnframt vera sérfræðingur bandalagsins í jafnréttismálum.
Dagný lauk meistaranámi í lögfræði frá Háskóla Íslands árið 2012. Hluta námsins tók hún í skiptinámi við Kaupmannahafnarháskóla. Hún lauk einnig LLM gráðu í vinnurétti og samskiptum ... á vinnumarkaði frá Háskólanum í Tilburg, Hollandi, fyrr á þessu ári. Síðustu ár hefur hún starfað sem lögmaður í verkalýðshreyfingunni, lengst af fyrir Rafiðnaðarsamband Íslands. Hún hefur einnig verið stundakennari í vinnurétti við Háskólann í Reykjavík
298
Samkvæmt lögum og samningum átti framlag ríkisins til VIRK að nema um 1.100 m.kr. á árinu 2015. Framlag ríkisins átti m.a. að fjármagna starfsendurhæfingu fyrir þá einstaklinga sem ekki er greitt iðgjald af til sjóðsins með framlagi frá atvinnurekendum ... fyrir starfsendurhæfingu sé brýn..
Árið 2013 var gert samkomulag um að VIRK tæki yfir samninga velferðarráðuneytisins við starfsendurhæfingarstöðvar um allt land fyrir um 400 m.kr. á ári. VIRK ... hefur þannig sparað ríkinu 800 m.kr. útgjöld á árunum 2013 og 2014. Samkomulagið var gert í trausti þess að ríkið myndi standa við sinn hluta og koma að fjármögnun VIRK að einum þriðja hluta eins og lög gera ráð ... fyrir..
Það hefur komið skýrt fram hjá stjórn VIRK að ef ríkið stendur ekki við sinn þátt í fjármögnun á VIRK á næsta ári, eins og lög og samningar þessarar og þriggja fyrri ríkisstjórna kveða á um, þá mun VIRK ekki geta tekið einstaklinga í þjónustu á árinu 2015 ... m.kr. á næsta ári. Engar skýringar er að finna á þessari fjárhæð í nefndarálitum efnahags- og viðskiptanefndar og engar viðræður hafa átt sér stað við forsvarsmenn VIRK vegna þessarar fjárhæðar. Fullkomlega óljóst er hvaða breytingu þessi fjárhæð
299
aukast á næstu árum.
Því er spáð að í Evrópu muni öldruðum, fólki 65 ára og eldra, að baki hvers starfsmanns í heilbrigðis- og félagsþjónustu fjölga lítið eitt til ársins 2030 frá því sem var árið 2018. Að jafnaði eru nú um 5,4 aldraðir ... um hvern heilbrigðisstarfsmann í Evrópusambandinu í heild, en gert er ráð fyrir að þeir verði um 5,7 árið 2030. Mikill munur er þó á einstökum ríkjum hvað þetta varðar og eru mun færri aldraðir um hvern heilbrigðisstarfsmann um norðan- og vestanverða Evrópu en sunnar og austar ... í álfunni.
Um er að ræða greiningu sem unnin var af Cedefop, starfsmenntastofnun Evrópu. Annars vegar var lagt mat á þróun mannafla í þessum greinum, en svo virðist sem búast megi við aðhaldi í starfsmannafjölda í heilbrigðisþjónustu á komandi árum ... nágrannaríkjum okkar. Því er sérstaklega mikilvægt að tekið sé tillit til þeirrar þróunar við ákvörðun um ráðstöfun fjármuna hins opinbera á komandi árum, svo við drögumst ekki aftur úr nágrannaþjóðum okkar í þessum efnum.
Í þessu sambandi er rétt að taka
300
mánaðaralega út árið 2022. .
.
Lífeyrir almannatrygginga verði hækkaður.
Frumvarpið leggur til að mánaðarlegar greiðslur almannatrygginga til elli- og örorkulífeyrisþega verði hækkað um 3 ... prósent frá og með 1. júní 2022. BSRB minnir á almannatryggingar hafa dregist saman sem hlutfall af lágmarklaunum á síðustu árum og þessi verðlagsuppfærsla dugir ekki til leiðrétta þá kjararýrnun sem þessir hópar hafa orðið fyrir á síðustu árum ... . .
.
Meiri stuðningur við leigjendur.
Leigjendur undir ákveðnum tekjumörkum eiga rétt á húsnæðisbótum. Þær bætur hafa ekki hækkað síðan árið 2018. Með frumvarpinu er lagt til að grunnbæturnar hækki um 10 prósent ... var hækkað árið 2020 til að draga úr útgjöldum úr kerfinu og krefst BSRB að það verði lækkað aftur. .
.
Atvinnuleysistryggingar verði verðbættar.
Frumvarp ríkisstjórnarinnar skilur ... á að ekki er verið að leiðrétta þá kjararýrnun sem orðið hefur á greiðslunum undanfarin ári. .
.
Umsögn BSRB