41
sem ekki tengjast heimsfaraldrinum og ítrekar bandalagið mótmæli sín við þessari stefnu. Þá hafnar BSRB alfarið þeirri stefnu sem endurspeglast í fjármálaáætluninni, þar sem gert er ráð fyrir því að umfang ríkisrekstrar í hagkerfinu verði minnkað frá árinu 2025 ... í heilbrigðisþjónustunni og draga úr greiðsluþátttöku almennings vegna heilbrigðisþjónustu. Sérlega ánægjulegt er að til standi að fara í átak til heilsueflingar í heimabyggð vegna heimsfaraldursins.
Brúa þarf umönnunarbilið.
Í umsögn BSRB er því fagnað
42
atvinnuleysisbæturnar.
Atvinnuleysi hefur aukist mikið undanfarið vegna afleiðinga heimsfaraldurs kórónaveiru. Enn er mikil óvissa um framhaldið, en flestir spá því að atvinnuleysi muni aukast eitthvað áfram inn í haustið og veturinn ... þegar samfélagið glímir við afleiðingar heimsfaraldurs
43
Í könnuninni var einnig spurt um áhrif heimsfaraldursins á launafólk. Ríflega helmingur finnur fyrir meira álagi í starfi vegna faraldursins. Hlutfallið er hæst meðal kvenna sem vinna hjá ríki og sveitarfélögum þar sem sjö af hverjum tíu sögðust finna ... . Þá mældist andleg heilsa slæm hjá um tveimur af hverjum tíu.
„Könnun Vörðu veitir skýra innsýn inn í veruleika launafólks sem hefur tekið á sig þungar byrgðar í heimsfaraldrinum, hvort sem litið er til fjárhagslegra þátta eða hrakandi andlegrar heilsu
44
að ójöfnuður fari vaxandi vegna heimsfaraldursins.
Þetta er á meðal þess sem fram kom á opnum veffundi sérfræðingahóps verkalýðshreyfingarinnar um efnahagsleg áhrif COVID-kreppunnar sem efnt var til í dag undir yfirskriftinni „Kófið og hrunið: lærdómur.
Í greiningunni er einnig vikið að áskorunum framtíðar með tilliti til heimsfaraldursins. Fram kemur að alþjóðastofnanir á borð við Alþjóðabankann hafa þungar áhyggjur af vaxandi ójöfnuði í kjölfar faraldursins og hvetja ríki heims til viðbragða
45
heimsfaraldursins.
Atvinnurekendur geta nú lækkað starfshlutfall allt niður í 25 prósent og getur starfsfólkið fengið hlutfallslegar atvinnuleysisbætur á móti. Óheimilt er að krefjast vinnuframlags frá starfsfólki umfram hið nýja starfshlutfall, enda kemur
46
Undanfarin tvö ár höfum við tekist á við heimsfaraldur með gríðarlegum áskorunum fyrir bæði heilsu og efnahag. Efnahagshorfurnar nú eru þó mun bjartari en spár gerðu ráð fyrir en álagið á heilbrigðisstofnanir, félagsþjónustuna, skóla ... sem hefur staðið í framlínunni í gegnum nærri tveggja ára heimsfaraldur.
Könnunin sýnir að tæplega þriðjungur launafólks býr við erfiða fjárhagsstöðu og staðan hefur versnað frá því árið 2020. Sá hópur sem hefur það erfiðast fjárhagslega eru einstæðir ... eru heimili einstæðra foreldra líka líklegust til að vera undir lágtekjumörkum.
Álag aukist hjá helmingi launafólks.
Þá hefur álag í vinnu og einkalífi líka aukist. Álag hefur aukist hjá um helmingi vinnandi fólks í heimsfaraldrinum
47
frekari tafa. „Það er fráleit staða að lögreglumenn sitji eftir þegar samið hefur verið við aðra hópa innan BSRB. Lögreglumenn eru framlínustétt og hafa ítrekað þurft að leggja heilsu sína í hættu við sín skyldustörf í heimsfaraldrinum sem nú geisar
48
og staðið hefur vaktina í heimsfaraldrinum síðustu átján mánuðina og sýnt ótrúlega seiglu og fagmennsku þrátt fyrir á köflum ótrúlegt álag.
Við búum í markaðshagkerfi en það norræna módel sem við höfum byggt samfélag okkar á grundvallast á opinberri ... á starfsfólk í þessu samhengi. Starfsfólk sem hér hefur staðið vaktina í eitt og hálft ár til að tryggja að við sem samfélag komumst heil í gegnum þennan heimsfaraldur.
Stjórnmálamenn skulda kjósendum svör.
Þau sem keppast nú um atkvæði okkar
49
Þegar efnahagskreppan sem kom í kjölfar heimsfaraldurs kórónaveirunnar skall á af fullum þunga þurfti að taka fjármálareglur stjórnvalda, sem setja ríkisstjórnum skorður þegar kemur að útgjöldum, úr sambandi. BSRB studdi þá aðgerð en kallaði ... tímabil.
Þegar efnahagskreppan sem fylgir heimsfaraldri COVID-19 skall á var augljóst að fjármálareglurnar myndu ekki halda. Hallinn á rekstrinum jókst gríðarlega og þar með skuldirnar. Alþingi ákvað því að taka reglurnar úr sambandi tímabundið
50
Hugmyndir um launaskerðingar og skerðingu á starfshlutfalli opinberra starfsmanna nú þegar reynir á almannaþjónustuna sem aldrei fyrr í heimsfaraldri kórónaveirunnar eru óábyrgar og munu leiða af sér mun stærri vandamál en markmiðið er að reyna ... vegna heimsfaraldursins, nú þegar stórfelld lækkun starfshlutfalls og uppsagnir séu að hefjast á almenna vinnumarkaðinum.
„Að krefjast þess að opinberir starfsmenn sæti launaskerðingum kemur eins og köld gusa í andlit fólks sem leggur nótt við nýtan dag að bjarga
51
uppsöfnuðu orlofsdaga, að hámarki 60 talsins, þrátt fyrir bann við flutningi milli ára.
Fljótlega eftir gerð síðustu kjarasamninga breyttust aðstæður á vinnumarkaði vegna heimsfaraldurs kórónuveiru og ein af birtingarmyndum þess var óhóflegt álag
52
fimmtu skýrslu hópsins er sjónum beint að ójöfnuði á Íslandi með tilliti til áhrifa heimsfaraldurs kórónuveiru. Fram kemur að sá stóri hópur fólks sem missti vinnu sína vegna COVID-faraldursins hafi orðið fyrir mikilli lífskjaraskerðingu. Í þeim hópi
53
Við hvetjum áhugasama til að skrá sig til leiks á Facebook-viðburði sem hefur verið stofnaður fyrir fundinn..
Vilhjálmur Hilmarsson, hagfræðingur BHM, mun kynna greininguna fyrir hönd sérfræðingahópsins og varpa ljósi á hvernig heimsfaraldurinn
54
Á sama tíma og stjórnvöld grípa til aðgerða til að sporna gegn gríðarháu atvinnuleysi í heimsfaraldri kórónaveirunnar berast fréttir af opinberum stofnunum sem hafa ákveðið að segja upp lægst launaðasta starfsfólkinu sínu í hagræðingarskyni ... að segja upp fólki þegar verkefni þeirra verða sannarlega enn til staðar og ef eitthvað er verður aukin krafa um vönduð vinnubrögð vegna hreinlætis og sóttvarna.
Tækifæri í faraldrinum.
Heimsfaraldur kórónaveirunnar hefur sýnt okkur
55
í bréfi til félagsmanna í tilefni af þessum tímamótum. Til stóð að fagna þessum tímamótum með félagsmönnum en sökum heimsfaraldursins verður það að bíða betri tíma.
„Nú styttist í að kjarasamningar verði lausir enn á ný og undirbúningurinn
56
verður fyrir sjúklegri streitu, kulnun og öðrum álagseinkennum hjá þessum hópi og grípa inn í ef andlegri eða líkamlegri heilsu starfsfólks fer hrakandi.
Starfsfólk almannaþjónustunnar hefur lagt allt í sölurnar fyrir okkur í heimsfaraldrinum. Nú
57
Tæplega 12 prósent fleiri útskrifuðust úr starfsendurhæfingu hjá VIRK starfsendurhæfingarsjóði á síðasta ári en árið á undan þrátt fyrir heimsfaraldurinn. Rúmlega 11 prósent fleiri hófu starfsendurhæfingu á síðasta ári en árið 2019
58
en í umfjöllun um heilbrigðismál í stjórnarsáttmálanum er hvergi vikið að rekstrarformum. Opinbera heilbrigðiskerfið hefur sannað mikilvægi sitt í heimsfaraldrinum og landsmenn kalla eftir því að ríkisstjórnin standi vörð um það kerfi.
Mikilvægt
59
Rétt eins og íslenska heilbrigðiskerfið varði landsmenn í heimsfaraldrinum sem nú virðist loks á undanhaldi er almenningur tilbúinn að standa vörð um heilbrigðiskerfið sem hefur reynst okkur svo vel. Ný skoðanakönnun sýnir svo ekki verður
60
til að ræða og skipuleggja aðgerðir í þágu jafnréttis kynjanna, heilsujöfnuðar ásamt efnahagslegum og félagslegum jöfnuði.
Þingin fara fram í kjölfar heimsfaraldurs kórónaveiru. Faraldurinn hefur varpað ljósi á ójafna stöðu kynjanna á vinnumarkaði