161
að veruleika bæti það íslenskt samfélag og auki þar með líkurnar á því að ungt fólk kjósi að búa hér. Það væri skref í rétta átt svo að Ísland verði samkeppnishæft um ungt fólk, segir Sonja. .
Starfshópurinn leggur til að hámarksgreiðslur foreldris ... Ef ætlunin er að gera Ísland að eftirsóknarverðu landi fyrir ungt fólk verðum við að stíga stærri og hraðari skref í átt til þess að gera íslenskt samfélag fjölskylduvænna. Lenging fæðingarorlofs, óskertar greiðslur upp að 300.000 kr. og hækkun ... spurningu verði ásættanlegt,“ segir Sonja Ýr Þorbergsdóttir, lögfræðingur BSRB. Hún var fulltrúi bandalagsins í starfshóps um framtíðarstefnu í fæðingarorlofsmálum, sem skilaði tillögum sínum nýverið til ráðherra. .
Stöndum langt að baki ... . Við þurfum að taka okkur á hvað þetta varðar til að standast samanburð við hin Norðurlöndin.“. .
Það er fagnaðarefni að Eygló Harðardóttir, félags- og húsnæðismálaráðherra, hyggist vinna frumvarp úr tillögum starfshópsins. Verði tillögur hópsins ... úr Fæðingarorlofssjóði verði 600 þúsund krónur á mánuði, og að tekjur allt að 300 þúsund krónum skerðist ekki, líkt og þær gera nú. Þá er lagt til að fæðingarorlof verði lengt úr níu mánuðum í tólf. .
Óþarfi að bíða til 2017.
Í skýrslu
162
„En við vitum að þessum fyrirkomulagi er nú ógnað. Til að hægt sé að tryggja jafnan rétt allra verður heilbrigðisþjónustan að vera gjaldfrjáls, það verður að snúa frá aukinni þátttöku almennings í lyfjakostnaði, lækka komugjöld og tryggja heilbrigðisþjónustunni ... . Heilbrigðiskerfið á að reka á réttlátan hátt fyrir skattfé landsmanna. Kerfið á að vera skilvirkt og tryggja öllum jafnan aðgang að fyrsta flokks þjónustu. Þetta er mikilvægur þáttur þess að viðhalda öryggi og lífsgæðum fólksins í landinu ... árum. Það ætti sér m.a. skýringar í því að ákveðin verkefni hefðu verið færð til innan kerfisins og meira væri um að einkaaðilar sinntu afmörkuðum þáttum heilbrigðisþjónustunnar. Benti Rúnar jafnframt á rannsóknir sem sýna að einkaframkvæmdir ... í heilbrigðisþjónustu draga almennt ekki úr heildarkostnaði við að reka heilbrigðisþjónustu þótt öðru væri gjarnan haldið fram. Afleiðingar meiri fyrirtækjareksturs innan heilbrigðisþjónustunnar væru gjarnan hærri komugjöld, meiri ósveigjanleiki innan ... heilbrigðiskerfisins, heildstæð þjónusta heilbrigðiskerfisins minnkaði sem gjarnan leiddi til ósamhverfrar þjónustu og minni skilvirkni..
Afleiðing alls þessa væri gjarnan aukin frestun fólks
163
Þak verður sett á greiðslur sjúklinga í heilbrigðiskerfinu verði frumvarp heilbrigðisráðherra um sjúkratryggingar, sem lagt var fram á Alþingi í gær, að lögum. Óvíst er um framhald málsins, eins og annarra óafgreiddra mála ríkisstjórnarinnar ... , eftir ósk forsætisráðherra til forseta um heimild til að rjúfa þing. .
BSRB fagnar áformum um að sett sé þak á kostnað almennings, en hvetur til þess að þakið verði lækkað verulega með því að verja meira fé úr sameiginlegum sjóðum til að greiða ... fyrir heilbrigðisþjónustu séu í algeru lágmarki. Bandalagið telur það affarsælast fyrir íslenskt samfélag að rekstur heilbrigðiskerfisins sé á samfélagslegum grunni og greitt sé fyrir þjónustuna úr sameiginlegum sjóðum landsmanna. .
Skoða þarf kostnað ... sé ekki of hár þarf að tryggja að kostnaður einstakra fjölskyldna verði ekki of hár. Bandalagið mun hvetja þingmenn til að hafa þetta í huga þegar þingið fær málið til meðferðar. .
Verði frumvarpið samþykkt verða tvennskonar hámörk á kostnað fólks ... á þessari stundu þar sem ekki er til staðar nægilega mikil þekking á því hvernig þak á greiðslur fyrir heilbrigðisþjónustu muni koma út. BSRB hvetur til þess að í framhaldinu verði lagt í þá vinnu sem til þarf til að sameina þessi tvö kerfi í eitt
164
Þegar afstaða fólks til þess hver eigi að reka sjúkrahús á Íslandi er skoðuð sést að rúmlega 80% svarenda vilja að það sé alfarið á vegum opinberra aðila. Aðeins telja 0,5% svarenda að sjúkrahús ættu að vera rekin af einkaaðilum. Þegar aðrir þættir ... við að einkaaðilar reki einstaka þætti heilbrigðisþjónustunnar. Þetta á við um nær alla þætti heilbrigðisþjónustunnar..
Séu heimilisútgjöld vegna heilbrigðismála skoðuð sem hlutfall af tekjum heimilanna sést ... vegna heilbrigðisþjónustu hefur síðan haft þau á áhrif sumir fresta því eða sleppa að leita sér læknisþjónustu, jafnvel þótt fólk telji sig þurfa á henni að halda. Eftir því sem heilbrigðisútgjöld væru hærra hlutfall af tekjum heimila því algengara væri að fólk ... %. .
Rúnar kom inn á það í erindi sínu að of langt hefði verið gengið í að auka kostnaðarþátttöku sjúklinga. Þeir hópar sem frestuðu því að leita sér aðstoðar væru þeir sem síst mættu við því. Kostnaðurinn legðist þyngst á lágtekjufólk, langveika ... , öryrkja og námsmenn. Öryrkjar væru með langhæstu útgjaldabyrðina, tæplega 10% að meðaltali ráðstöfunartekjum sínum..
Mikill stuðningur við félagslegt heilbrigðiskerfi
165
sem hefur verið ríkjandi í norrænu verkalýðshreyfingunni þar sem áherslan hafi verið á samkeppnishæfni og sjálfbærni, bæði innan Norðurlandanna og innan Evrópu allrar.
Sonja sagði þær áskoranir sem nú blasi við vera allt í senn; efnahagslegar, félagslegar ... á vinnumarkaði og áhrif fjórðu iðnbyltingarinnar á starfsumhverfi.
Norræna verkalýðshreyfingin er fyrirmynd annarra hvað varðar skipulag og hugsun, sagði Luca Visentini, framkvæmdastjóri ... kallaði eftir samræmdri löggjöf Evrópusambandsins með því að móta ramma fyrir gerð kjarasamninga sem mikil þörf væri á víða í Evrópu. Þar sagði hann norrænu ríkin og norrænu verkalýðshreyfinguna geta miðlað áfram sinni góðu reynslu við mótun samfélags ... þar sem sanngirni og réttlæti væru í hávegum höfð. Luca minnti á að víða í Evrópu væri umgjörð verkalýðshreyfingarinnar meðvitað haldið veikri en staðan væri augljóslega best á Norðurlöndunum.
Funda með forsætisráðherra.
Þing NFS heldur áfram í dag
166
um hvern heilbrigðisstarfsmann í Evrópusambandinu í heild, en gert er ráð fyrir að þeir verði um 5,7 árið 2030. Mikill munur er þó á einstökum ríkjum hvað þetta varðar og eru mun færri aldraðir um hvern heilbrigðisstarfsmann um norðan- og vestanverða Evrópu en sunnar og austar ... við COVD-19 heldur er það mikilvægur þáttur þegar kemur að lífskjörum og velmegun fólks. Cedefop er með þessari greiningu að ítreka mikilvægi þess að fjárfestingar í heilbrigðis- og félagsþjónustu verði í takt við þær lýðfræðilegu breytingar ... sem fyrirsjáanlegar eru. Vöxtur heilbrigðis- og félagsþjónustu hefur verið viðvarandi síðustu áratugi og má gera ráð fyrir að eftirspurn eftir þjónustunni muni vaxa áfram þó svo horfur séu á að ríki Evrópu vilji hægja á fjárfestingum í þessum geira atvinnulífsins ... . Í þessu samhengi er vert að hafa í huga að einna minnstar líkur eru á að störfum í heilbrigðis- og félagsþjónustu muni fækka vegna áhrifa af tæknibreytingum og þróun gervigreindar.
Öldruðum fjölgar hraðar hér á landi.
Tölur fyrir Ísland ... benda til að staðan hér hafi verið svipuð og í öðrum ríkjum um norðan og vestanverða Evrópu hvað varðar fjölda aldraðra á hvern starfsmann heilbrigðis- og félagsþjónustu. Hins vegar er öldruðum að fjölga hlutfallslega hraðar hér á landi en í flestum
167
er ákvæði í kjarasamningi opinberra starfsmanna þess efnis að á venjulegum vinnudegi skulu vera tveir kaffitímar, 15 mínútur og 20 mínútur, og skuli þeir teljast til vinnutíma. Þannig eru kaffitímar daglega 35 mínútur fyrir fullt starf í dagvinnu. Matartími ... miðast við hvern vinnudag fyrir sig.
Ef starfsmaður vinnur 10 heila daga í mánuði og telst því vera í 50 prósent starfshlutfalli þá á hann samt sem áður rétt á 35 mínútum vegna kaffitíma fyrir hvern unninn vinnudag. Ef starfsmaðurinn hins vegar ... vinnur hálfan dag alla virka daga, og telst sömuleiðis vera í 50 prósent starfshlutfalli, á starfsmaðurinn hins vegar rétt á 17,5 mínútum fyrir hvern unninn vinnudag.
Það skiptir því ekki máli þegar kemur að rétti til 35 mínútna kaffitíma hversu
168
til þess. „Bandalagið leggur áherslu á mikilvægi þess að barnabætur, húsnæðisbætur og vaxtabætur eigi að vera almennur stuðningur við fjölskyldur líkt og á öðrum Norðurlöndum en ekki eingöngu fyrir þá tekjulægstu líkt og reyndin hefur verið hér á landi undanfarin ár ... og hversu seint þær eiga að koma til framkvæmda.
„Tillögur ríkisstjórnarinnar fela í sér að á næstu þremur árum verði skattbyrði einstaklinga lækkuð sem nemur alls 6.760 krónum mánaðarlega. Breytingarnar eiga að koma í þremur áföngum og á sá fyrsti ....
Þá er einnig bent á að lækkunin nái ekki eingöngu til þeirra sem lægstar hafi tekjurnar heldur einnig til þeirra tekjuhærri. Formannaráðið ítrekar að bandalagið sé andvígt því að skattar séu lækkaðir á hátekjufólk. Nýta eigi það svigrúm sem stjórnvöld telji ... til staðar til skattalækkana til að lækka álögur á tekjulægstu hópana í samfélaginu.
Í ályktuninni kallar formannaráðið eftir því að tekið verði upp sérstakt hátekjuþrep í skattkerfinu. „Samfélagið hefur kallað eftir réttlæti í skiptingu tekna ... skattkerfið betur sem tekjujöfnunartæki,“ segir í ályktuninni.
Ýmsar leiðir til að auka svigrúmið.
Þar er það einnig harmað að ekki sé lagt til að dregið verði úr tekjutengingum í barnabótakerfinu og bent á leiðir til að auka svigrúmið
169
og húsnæðisóöryggis. Það gefur okkur von um að húsnæðisþörf ólíkra hópa verði mætt. Það á að vera forgangsverkefni stjórnvalda að húsnæðiskostnaður lækki og að tryggt verði nægilegt framboð á húsnæði svo að fólk hafi raunverulegt val um hvort það eigi eða leigi ... er að fylgt verði eftir tillögum um áframhaldandi uppbyggingu almennra íbúða og að ríki og sveitarfélög auki fjárveitingar í stofnframlög á næstu árum, til dæmis til Bjargs íbúðafélags, sem stofnað var af ASÍ og BSRB. Þá er einnig þörf á því að endurskoða ... skapi þarf að auka framboð svo að allir eigi kost á því að búa í viðunandi húsnæði á viðráðanlegu verði,“ segir Sonja.
170
þurfa að vera stærri í þeim heimi sem við búum í dag og sterkari gagnvart viðsemjendum. Lítil stéttarfélög eru smám saman að verða börn síns tíma. Að okkar mati eru því miklir kostir við þessa sameiningu," segir Árni. .
... var fjölmiðlum í dag, að á næstu dögum verði samkomulagið kynnt félagsmönnum SFS og að því loknu verði það afgreitt á aðalfundi félagsins í febrúar. Sameiningin hefur verið kynnt á fundi trúnaðarmanna Kjalar og formlega verður sameining afgreidd með kjöri ... . .
Stækkun á 10 ára afmælinu .
"Það má segja að hér séum við að stíga næsta skref í því verkefni sem við hófum fyrir 10 árum. Til verður enn stærri heild ... og í Reykjavík en með sameiningunni bætast við hús á Eiðum, í Varmahlíð í Skagafirði og í Munaðarnesi. Verði samkomulagið staðfest af aðalfundi SFS mun bókhald félagsins færast til skrifstofu Kjalar á Akureyri, auk þess sem fráfarandi formaður SFS fær strax sæti
171
ríkis og sveitarfélaga og hvort tilefni er til að vinda ofan af því ferli.
Póstþjónusta er samfélagsþjónusta rétt eins og heilbrigðisþjónustan, löggæsla, samgöngur og fleira og það verður að vera í forgrunni í allri umræðu um rekstarform ... þjónustunnar. Markmiðið á að vera að tryggja almenningi um allt land þessa nauðsynlegu þjónustu með hagkvæmum hætti. Vandi Íslandspósts hefur ekki verið eignarhald félagsins heldur skortur á stefnumótun.
Sporin hræða þegar talið berst að einkavæðingu ... sem veitt er og kostnaðinn við að veita hana. Veltum upp spurningum um gegnsæi hjá þessum opinberu félögum. Ræðum hvort kjör stjórnenda hjá opinberum félögum séu úr öllum takti við það sem gerist hjá ríkinu og skoðum hvers vegna starfsfólk þessara opinberu
172
til tvöfalt heilbrigðiskerfi. Efla þarf heilbrigðiskerfið verulega og vinna svo um munar á biðlistum í aðgerðir. Þá þurfa stjórnvöld að draga verulega úr kostnaðarþátttöku. Markmiðið á að vera heilbrigðiskerfi sem rekið er fyrir skattfé þar sem sjúklingar ... í morgun, er því fagnað að Óttarr Proppé heilbrigðisráðherra hafi lýst því yfir að ekki verði samið við Klíníkina um rekstur legudeildar.
„Hins vegar styð ég ekki og mun ekki styðja uppbyggingu á einkareknum sjúkrahúsum með heildstæðri þjónustu ... með svo afgerandi hætti og ætli ekki að heimila rekstur einkarekins sjúkrahúss Klíníkurinnar. Í ályktuninni er þó varað við því að til verði tvöfalt heilbrigðiskerfi hér á landi og stjórnvöld hvött til þess að efla heilbrigðiskerfið verulega og vinna á biðlistum ... hefur ítrekað varað við einkavæðingu í heilbrigðiskerfinu. Það er því ánægjulegt að heilbrigðisráherra ætli ekki að láta undan þrýstingi þeirra sem vilja hagnast á sjúklingum.
Stjórnin varar jafnframt við því að hér verði
173
einkarekinna og opinberra heilsugæslustöðva á höfuðborgarsvæðinu.“. . Þó svarið mætti gjarnan vera ítarlegra er ekki hægt að skilja það öðruvísi en svo að eigendum þeirra tveggja einkareknu heilsugæslustöðva sem þegar eru með starfsemi verði ... fram í svari Kristjáns Þórs Júlíussonar heilbrigðisráðherra við fyrirspurn á Alþingi. . Katrín Jakobsdóttir, formaður Vinstri grænna, spurði ráðherrann hvort gerðar verði sömu kröfur til allra einkarekinna heilsugæslustöðva um að greiða ekki út ... . Bandalagið hefur hins vegar andmælt því harðlega að stöðvarnar verði reknar af einkaaðilum í stað Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins. . Það er skýr stefna bandalagsins að heilbrigðisþjónustu eigi að reka á samfélagslegum grunni. Það viðhorf rímar
174
Almannaþjónusta á samfélagslegum grunni þar sem allir eiga jafnan rétt, óháð efnahag, er ein helsta forsenda framfara. Styðjum við og verum erum stolt af því fólki sem þjónar okkur í fjölbreyttum störfum hjá hinum opinbera. Án þess starfsfólks væri samfélag okkar ... búa. BSRB minnir á að án vel mannaðrar opinberar þjónustu horfum við upp á gjörbreytt samfélag. Almannaþjónustan er grunnstoðin sem samfélagsgerð okkar hvílir á og það er hagur okkar allra að grunnstoðir samfélagsins séu sterkbyggðar
175
af covid tímunum er svo verið að mismuna okkur í launum og við þurfum að vera í verkfalli. Og það hefur ekki bara áhrif á okkur, heldur líka yfirmenn okkar, samstarfsfélaga, börnin og foreldra þeirra. Þetta hefur áhrif á okkur öll og við verðum að fara ... , lagði áherslu á kröfur BSRB í lokaræðu fundarins og sagði það ótrúlegt vera í þeirri stöðu að standa í verkföllum árið 2023 til þess að knýja fram sömu laun fyrir sömu störf. „ Sú ákvörðun sveitarfélaga að fara í störukeppni við sitt eigið starfsfólk
176
fyrir trúnaðarmenn þar sem þeir fá fræðslu. Þannig verða þeir hæfari trúnaðarmenn og öflugri, fyrir bæði starfsmenn og stéttarfélög.
Þegar trúnaðarmaður sækir slíka fræðslu telst hann vera að sinna sinni vinnuskyldu þann daginn með viðveru á því málþingi ... verið á trúnaðarmannanámskeiði á dagvinnutíma og mætti þar af leiðandi ekki á kvöldvakt sem var skipulögð sama dag. Trúnaðarmaðurinn taldi sig hafa uppfyllt vinnuskyldu sína með setu á námskeiðinu en vinnuveitandi taldi svo ekki vera heldur hefði honum borið að mæta til vinnu ... Trúnaðarmenn hafa veigamiklu hlutverki að gegna. Þeir eru fulltrúar stéttarfélags á vinnustaðnum og þeim ber að gæta að réttindum samstarfsmanna sinna. Hlutverk trúnaðarmanna getur verið krefjandi og er mikilvægt að trúnaðarmenn séu ávallt vel
177
vegna loftslagsaðgerða og sjálfvirknivæðingar.
Þegar hagrænum hvötum er beitt þarf að gæta að því að fólk í lægri tekjuhópum beri ekki hlutfallslega þyngri byrðar. Slíkar aðgerðir kunna að vera nauðsynlegar en þá þarf að beita mótvægisaðgerðum sem geta falist ... grænna og góðra starfa þýðir að störfin séu launuð með sanngjörnum hætti, starfsfólkið njóti vinnumarkaðstengdra réttinda og geti haft áhrif á starfsaðstæður sínar. Gera þarf fólki kleift að efla þekkingu sína og færni fyrir ný eða breytt störf ... um réttlát umskipti þar sem lagt er til að stofnaður verði formlegur vettvangur aðila vinnumarkaðarins og stjórnvalda til að móta stefnu og aðgerðir fyrir réttlát umskipti og fylgja þeim eftir. Við megum engan tíma missa og verðum að gera allt sem í okkar
178
Starfshópur stjórnvalda og aðila vinnumarkaðarins um undirboð og brotastarfsemi á vinnumarkaði leggur til samstarf til að sporna gegn svikastarfsemi á vinnumarkaði á borð við kennitöluflakk og mansal verði formbundið til framtíðar. BSRB fagnar ... er lagt til að lögum verði breytt til að stöðva kennitöluflakk og misnotkun á félögum með takmarkaða ábyrgð og að heimilt verði að setja forsvarsmenn fyrirtækja í tímabundið bann við þátttöku í stjórnun félaga við tilteknar aðstæður.
Ekki eru síður ... mikilvægar tillögur um að tryggja aðstoð og vernd fyrir fórnarlömb vinnumansals og nauðungarvinnu og að skylt verði að krefjast keðjuábyrgðar í lögum um opinber innkaup. Í tillögunum er líka bent á leiðir til að koma í veg fyrir brot á vinnumarkaði
179
hefur hækkað. Staða þeirra foreldra sem fara í fæðingarorlof er allt annað en öfundsverð. . Það er forgangsmál að endurskoðun eigi sér stað og horft verði til framtíðar. Þrátt fyrir ítrekaðar ábendingar um nauðsyn endurskoðunar og að breytinga ... sé þörf hefur ekki verið brugðist við. . Kröfur BSRB og ASÍ eru:.
Greiðslur til foreldra í fæðingarorlofi verði óskertar upp að 300.000 kr.
Hámarksgreiðslur verði 600.000 kr.
Fæðingarorlof verði 12 mánuðir
180
Hugmyndir forystu ASÍ og BSRB um tilflutning á fjármunum frá Virk Starfsendurhæfingarsjóði yfir til Atvinnuleysistryggingasjóðs á þessu ári til að fjármagna desemberuppbót gegn því að fjármunum yrði varið ... hefur..
Liður í þessu samkomulagi er að fallið verði frá alvarlegum niðurskurði á ráðgjafasviði Vinnumálastofnunar og hjá Starfi – vinnumiðlun og ráðgjöf. Að baki tillögu forystu ASÍ og BSRB lá sú sannfæring, að ef til þessa niðurskurðar hefði komið á þjónustu ... við atvinnuleitendur á næsta ári væri næsta víst að skjólstæðingum Tryggingastofnunar og Virk starfsendurhæfingarsjóðs myndi fjölga mjög mikið á næstu mánuðum og misserum. Því skipti máli að leita leiða til þess að höggva á þann hnút sem orðin var milli stjórnar ... til Virk á þessu ári verði skertar með því að tryggja desemberuppbótina, mun samkomulag um lausn á framlögum vegna Vinnumálastofnunar og Starfs vegna þjónustu við atvinnuleitendur á næsta ári draga úr fyrirsjáanlegri aukningu á verkefnum Virk