241
um kjarasamning geti treyst því að efni hans sé það sem ráðið verður af skýru orðalagi hans. Það byggi meðal annars á meginreglu sem leiðir af 10. gr. laga nr. 94/1986 um kjarasamninga opinberra starfsmanna, um að kjarasamningar skuli vera skriflegir ... á skilgreiningu starfsheitanna sjúkraliða A og B. SLFÍ taldi að skýra bæri ákvæðin samkvæmt orðanna hljóðan og ljóst væri að félagsmenn þeirra sem vinna á umræddum heimilum falli undir skilgreiningu á sjúkraliða B og því bæri að greiða laun samkvæmt ... því. Akureyrarbær hafnaði því og sagði m.a. sameiginlegan skilning aðila kjarasamningsins hafa verið sá að eingöngu væri um ræða orðalagsbreytingar.
.
Niðurstaða Félagsdóms var að ljóst væri að þeir sjúkraliðar sem um ræðir í málinu vinni störf ... sem falla í flokk B samkvæmt skilgreiningu kjarasamningsákvæðis. Ekki hafi verið sýnt fram á að breytingar á kjarasamningi hafi ekki verið ætlað að hafa áhrif samkvæmt orðalagi sínu. Dómurinn áréttaði jafnframt að mikilvægt væri að þeir sem greiða atkvæði
242
til að hækka launin. Það virðist vera meira svigrúm til að hífa karla upp í launum en konur,“ segir Sonja.
Í viðtalinu við RÚV fer Sonja einnig yfir hvað hægt er að gera til að snúa ofan af þessari óásættanlegu stöðu. Hún segir að fjölþættar aðgerðir ... þetta segir hún að stéttir þar sem konur séu í miklum meirihluta séu frekar á opinberum vinnumarkaði og þar starfi þær eftir taxta í kjarasamningi og hafi litla möguleika á launahækkunum. „Í störfum þar sem karlar eru í meirihluta er almennt meira tækifæri ... þurfi til. Fyrsta skrefið sé að átta sig á misréttinu, skoða hvernig kvennastörf séu metin til launa og hvað vanti inn í. Viðurkenna þurfi að laun kvenna hafi verið röng alveg frá upphafi.
Vanmat á tilfinningaálagi.
Þá sé augljóst vanmat ... á því tilfinningaálagi sem gjarnan fylgi umönnunarstörfum þar sem konur séu í meirihluta. „Það er algengt í störfum þar sem karlar eru í meirihluta að þeir fái aukagreiðslur fyrir atriði sem ógna öryggi þeirra, en það hefur ekki tíðkast jafnmikið í kvennastéttunum
243
Í lok árs 2023 féll áhugaverður úrskurður hjá kærunefnd jafnréttismála sem varðar bann við mismunun vegna fötlunar. Lög um jafna meðferð á vinnumarkaði banna slíka mismunun og leggja einnig skyldur á atvinnurekendur til að gera viðeigandi ... ráðstafanir til að gera fólki með fötlun kleift að eiga aðgengi og taka þátt í starfi, enda séu þær ráðstafanir ekki of íþyngjandi fyrir atvinnurekandann. Lögin tóku gildi árið 2018 en ekki hefur reynt mikið á ákvæði um mismunun vegna fötlunar ... og ekki hefur reynt á ákvæðið um viðeigandi aðlögun með svo skýrum hætti áður.
Málið varðar ráðningu í starf á leikskóla í Garðabæ þar sem tveir umsækjendur voru boðaðir í viðtal og féll annar þeirra frá umsókninni. Því stóð ein eftir, konan sem kærði ... við mismunun þegar mismunandi meðferð byggist á eðli viðkomandi starfsemi, enda hafi hún lögmætan tilgang og gangi ekki lengra en nauðsyn krefur.
Kærunefndin tók ekki undir þessi sjónarmið heldur byggði á því að fram verði að fara einstaklingsbundið mat ... viðeigandi ráðstafanir til að gera fötluðum einstaklingi kleift að eiga aðgengi að og taka þátt í starfi, enda séu þær ráðstafanir ekki of íþyngjandi. Ekki fór fram mat á því hvaða ráðstafana hefði þurft að grípa til og því var ekkert sem gaf tilefni
244
vera mál konu sem birt hafi frásögn sína í #metoo-yfirlýsingu kvenna í tækni-, upplýsinga- og hugbúnaðariðnaði síðastliðinn vetur. Þar lýsti hún kynferðislegri áreitni sem hún hafði orðið fyrir á vinnustað sínum.
„Það sem var óvanalegt ... , í forsíðuviðtali við Mannlíf í dag.
Sonja segir að BSRB hafi ekki fengið mjög mörg mál til umfjöllunar, en það geti helgast af því að fólk hafi ekki vitneskju um hvert það geti leitað. Hún segir eitt af verstu málunum sem hún hafi fengið til umfjöllunar ... en ekki með því að þolandinn hættir á vinnustaðnum. Eins og kom mjög skýrt fram í #metoo-frásögnunum eru staðhæfingar um að meintir gerendur séu svo ómissandi á vinnustaðnum að það sé ekki hægt að láta þá fara, mjög algeng viðbrögð við kvörtunum um kynferðislega áreitni
245
Niðurstöður voru á þann veg að já sögðu 989 manns eða 76.31%, nei sögðu 277 manns eða 21.37%, 30 manns tóku ekki afstöðu eða 2.31%. 1296 félagsmenn tóku þátt í atkvæðagreiðslunni af 3316 sem eru á kjörskrá eða 39,1%. Reiknað er með að greitt verði ... ..
Niðurstöður voru á þann veg að já sögðu 989 manns eða 76.31%, nei sögðu 277 manns eða 21.37%, 30 manns tóku ekki afstöðu eða 2.31%. 1296 félagsmenn tóku þátt í atkvæðagreiðslunni af 3316 sem eru á kjörskrá eða 39,1%. Reiknað er með að greitt verði ... ..
Niðurstöður voru á þann veg að já sögðu 989 manns eða 76.31%, nei sögðu 277 manns eða 21.37%, 30 manns tóku ekki afstöðu eða 2.31%. 1296 félagsmenn tóku þátt í atkvæðagreiðslunni af 3316 sem eru á kjörskrá eða 39,1%. Reiknað er með að greitt verði ... ..
Niðurstöður voru á þann veg að já sögðu 989 manns eða 76.31%, nei sögðu 277 manns eða 21.37%, 30 manns tóku ekki afstöðu eða 2.31%. 1296 félagsmenn tóku þátt í atkvæðagreiðslunni af 3316 sem eru á kjörskrá eða 39,1%. Reiknað er með að greitt verði
246
alls staðar á Norðurlöndunum, eða um 10% í Noregi þar sem hlutfallið er hæst og um 6% á Íslandi þar sem hlutfallið er lægst. .
Í rannsókninni voru bæði kynin spurð hver væri ástæða þess að þau væru í hlutastarfi. Á bilinu 30–48% kvenna sögðu ... að þær væru í hlutastarfi fjölskyldunnar vegna. Enginn af íslensku körlunum nefndi fjölskylduna sem ástæðu og aðeins 4% norskra karla. Hlutfall karla sem nefndi fjölskylduna sem ástæðu var á bilinu 23–39% í Danmörku, Finnlandi og Svíþjóð. Ástæður sem karlar ... nefndu einkum fyrir voru veikindi eða að þeir væru í námi. .
Nánar á vefnum Arbeidsliv i Norden.
Hlutfall karla
247
gríðarlegt álag á sjúkraliðastéttina og gistináttagjaldi á sjúklinga. Einnig er gagnrýnt að enn skuli vera jafn mikill óútskýrður launamunur á Íslandi og raun ber vitni. Ályktunina má sjá í heild sinni hér að neðan ... stefnumörkun að í stað gistináttagjalds á ferðamenn séu gjaldtökur færðar yfir á sjúklinga og krefst þess að ríkisstjórnin falli frá þessari skattlagningu. Gjaldtaka í heilbrigðiskerfinu hefur vaxið jafnt og þétt á Íslandi og er svo komið að heilbrigðiskerfið ... , en bendir á að aðrir vinnuveitendur sjúkraliða hafi ekkert aðhafst þrátt fyrir gríðarlegan og vaxandi kynbundinn launamun. Enn er mikill óútskýrður kynbundinn launamunur á Íslandi og er til skammar í nútíma samfélagi og er þess krafist að verði leiðréttur
248
um frumvarpið kemur fram að bandalagið getur ekki fallist á að svo opin heimild, sem felur í sér því sem næst óskilyrðisbundna tilfærslu opinberra starfsmanna, verði lögfest. Eðlilegra væri að komi slíkar aðstæður upp í framtíðinni verði gerðar sambærilegar ... BSRB hafnar því að tímabundin heimild til að færa opinbera starfsmenn milli starfa og starfsstöðva á hættustundu með vísan til borgaralegrar skyldu þeirra verði lögfest til frambúðar.
Ákvæði sem heimilaði slíka tilfærslu var lögfest
249
í ályktun sem ráðið samþykkti á fundi sínum í morgun..
Í ályktuninni er kallað eftir því að fjármagni verði veitt í heilbrigðiskerfið í samræmi við þörf og að Landspítalanum verði bætt upp áralangt fjársvelti. Bent er á það í ályktun ráðsins ... að með lækkun tryggingargjalds á næsta ári verði ríkið af um fjórum milljörðum króna, sem sé sambærileg fjárhæð og sá halli sem Landspítalinn glími nú við.
„Útgjöld til heilbrigðismála voru hlutfallslega lægri hér á landi en á hinum Norðurlöndunum áður ... leiða til að létta álagi af starfsfólki í framlínu baráttunnar gegn faraldrinum er nú kallað eftir aðhaldi í rekstri og niðurskurði. Verði ekki horfið frá þessari stefnu geta afleiðingarnar fyrir heilsu starfsfólksins verið alvarlegar,“ segir
250
til samvista við báða foreldra sína. Ég efast um að margir séu þeirrar skoðunar að það sé betra fyrir níu mánaða gömul börn að fara strax á leikskóla frekar en að vera áfram í umsjá foreldra sinna.
Hins vegar eiga lögin um fæðingaroflof að stuðla ... orlofi hljóta að vera brýnt verkefni stjórnvalda.
Lengjum fæðingarorlofið og eyðum umönnunarbilinu.
Kröfur BSRB eru skýrar. Lengja þarf fæðingarorlofið í 12 mánuði og tryggja öllum börnum öruggt dagvistunarúrræði að því loknu ... eru börn um 20 mánaða þegar þau komast inn á leikskóla. Umönnunarbilið er mislangt eftir því hvar á landinu fólk er búsett.
Áætla má út frá tölum frá Hagstofu Íslands að börn séu að meðaltali 12 til 15 mánaða þegar þau komast í dagvistun ... um framtíðarstefnu stjórnvalda í fæðingarorlofsmálum sem kom út í mars 2016.
Með þessum breytingum væri hægt að stíga mikilvæg skref í átt að fjölskylduvænna samfélagi. Þannig yrðu réttindi barna og foreldra þau sömu og í þeim velferðarríkjum sem við viljum ... bera okkur saman við á Norðurlöndunum.
Reynslan sýnir að það hefur reynst vel að deila fæðingarorlofinu niður á báða foreldra, að því gefnu að hámarksgreiðslur til foreldra í fæðingarorlofi séu nægilega háar. Lengra orlof feðra myndi því skila
251
Fjárlagafrumvarp ríkisstjórnarinnar er nú til umræðu í fjárlaganefnd og því hefur Alþingi enn tækifæri til að bæta verstu ágallana á frumvarpinu til að verja velferðina og draga úr verðbólguþrýstingi. Kallað hefur verið eftir því að launafólk ... á húsnæðismarkaðinn, og verðbólgu sem veldur því að ráðstöfunartekjur launafólks duga skammt fyrir nauðsynjum. Vaxtahækkanir bankans til að bregðast við verðbólgu bitna síðan verst á skuldsettum heimilum. Fjárlagafrumvarp ríkisstjórnarinnar er ekki að bregðast ... á að árlega verði veitt stofnframlög til um 1.000 íbúða. Húsnæðissáttmálinn gefur fyrirheit um að þetta markmið náist en því miður boðar fjárlagafrumvarp ríkisstjórnarinnar fyrir árið 2023 niðurskurð stofnframlaga. BSRB hefur mótmælt því harðlega og mun áfram ... berjast fyrir því að fjárveitingar til stofnframlaga verði auknar verulega á næstu árum.
Húsnæðiskostnaður verði innan við 25% af ráðstöfunartekjum.
Árið 2021 var fjórða hvert heimili á leigumarkaði með íþyngjandi byrði ... . Að óbreyttu munu húsnæðisbætur lækka að raunvirði á næsta ári. Hvað eigendur varðar þá voru eitt af hverjum tíu heimilum með íþyngjandi húsnæðiskostnað. Sú staða hefur versnað síðan vegna vaxtahækkana. Áframhaldandi niðurskurður vaxtabótakerfisins sem birtist
252
Á Íslandi er vantsneysla með því mesta sem gerist í heiminum enda Íslendingar ríkir þegar kemur að vatnslindum. BSRB hefur í gegnum árin lagt ríka áherslu á að þær auðlindir séu og verði áfram í eigu almennings og megi ekki framselja til annarra. Víða ... enda mikilvægt að tryggt sé að allir hafi jafnan aðgang að vatni..
PSI, Alþjóðasamtök opinberra starfsmanna, hafa einnig látið sig málið varða og hér má fræðast nánar
253
um að heimilt sé að segja upp samningum sé samningum á almenna vinnumarkaðinum sagt upp. Nú hafa bæði Alþýðusamband Íslands og Samtök atvinnulífsins staðfest að það verði ekki gert heldur verði staðið við ákvæði lífskjarasamningsins.
Til að koma til móts ... við atvinnuleysistryggingar og fæðingarorlofssjóð ásamt ellilífeyri og örorkulífeyri.
BSRB varar við því að tímabundin lækkun gjaldsins verði látin hafa áhrif á atvinnuleysisbætur eða greiðslur úr fæðingarorlofssjóði, eða önnur verkefni sem tryggingagjaldið stendur
254
lífskjörum með því að vera í stéttarfélögum og taka þátt í starfsemi þeirra. Við tökum þátt með því að taka að okkur að vera trúnaðarmenn á vinnustöðum. Við tökum þátt með því að kjósa um samninga og forystu okkar félaga.
Kjörorð dagsins í dag ... þess sem aðili að launþegahreyfingu.
Umræða um einkavæðingu þvert á þjóðarvilja.
Almannaþjónustan á að vera rekin á þeim grunni að einstaklingar greiði inn eftir efnum og taki út eftir þörfum. Grafið hefur verið undan félagslegum grunni kerfisins ... verður ekki hjá því komist að nefna á nafn svarta atvinnustarfsemi. Hún er staðreynd á Íslandi og er talin vera um 15% af vergri þjóðarframleiðslu. Þetta eru gríðarlega miklir fjármunir. Þetta eru fjármunir sem fara ekki þangað sem þeir ættu að fara ... leynt með launamálin? Við sem störfum fyrir stéttarfélögin teljum það vera mikilvægan lið í baráttunni gegn svarti atvinnustarfsemi og launamun kynjanna að auka gagnsæið – að tala um launin. Öðruvísi höfum við ekki viðmið. Þannig getum við metið okkur ... , nýrnasjúkdóm eða aðra sjúkdóma. Allt þetta geta tryggingafélög sett fyrir sig.
Þetta er þau kerfi sem við verðum að hlúa að. Þetta eru kerfi sem við látum engan rífa niður! Í þeim felst það öryggi sem launafólk hefur búið við eftir baráttu
255
Þingið mun vera starfandi fram á föstudag og
munum við halda áfram að segja frá gangi mála hér á vefsíðu BSRB
256
Ísland stendur hinum Norðurlöndunum að baki hvað varðar útgjöld til barnabóta, fæðingar- og foreldraorlofs og til daggæslu samkvæmt nýrri skýrslu um lífskjör og fáttækt barna á Íslandi. Þar er meðal annars lagt til að bilið milli fæðingarorlofs ... og dagvistunar verði brúað.
Skýrslan var unnin fyrir Velferðarvaktina, sem stofnuð var að frumkvæði stjórnvalda árið 2009 til að fylgjast með afleiðingum efnahagshrunsins á heimilin í landinu. Vaktin hefur það verkefni að greina stöðuna og veita ... í frétt um efni skýrslunnar á vef Velferðarvaktarinnar..
Ísland lagði hlutfallslega lægsta upphæð í barnabætur, fæðingarorlof og daggæslu þegar útgjöld allra Norðurlandana eru borin saman. Raunar stendur Ísland ekki framarlega hvað varðar ... barnabætur og fæðingarorlof þó samanburðurinn séu önnur Evrópulönd og réttindi til fæðingarorlofs allnokkuð frá því sem best gerist, samkvæmt skýrslunni ....
Lestu skýrsluna Lífskjör og fáttækt barna á Íslandi 2004-2016 eftir Kolbein Stefánsson hér..
BSRB hefur beitt sér fyrir lengingu fæðingarorlofsins og því að umönnunarbilinu verði eytt
257
og er leiðarvísirinn í starfsemi bandalagsins á milli þinga. Stefnan var endurskoðuð og uppfærð á 45. þingi BSRB dagana 17. til 19. október 2018.
Í stefnunni er meðal annars kallað eftir því að stjórnvöld verði að gera það að forgangsverkefni að lækka ... húsnæðiskostnað og tryggja nægilegt framboð á húsnæði. Þá verði að auka stofnframlög til félaga sem hafa það að langtímamarkmiði að byggja, eiga og hafa umsjón með leiguhúsnæði og eru rekin án hagnaðarsjónarmiða.
BSRB leggur áherslu á að skattkerfið ... sé nýtt sem jöfnunartæki. Í stefnunni er kallað eftir samstöðu um að bæði skattkerfið og velferðarkerfið séu rekin með því hugarfari að fólk greiði inn eftir efnum en taki út eftir þörfum. Þannig ættu þeir sem betur eru stæðir að bera meiri byrðar en hinir ... og verja tíma með fjölskyldunni. Til þess þarf að lengja fæðingarorlof, hækka hámarksgreiðslur og tryggja rétt einstæðra foreldra til fulls fæðingarorlofs.
Í stefnunni er einnig mikil áhersla á styttingu vinnuvikunnar, enda mikilvægur liður ... í því að búa til fjölskylduvænna samfélag. BSRB vill lögfesta 35 stunda vinnuviku án launaskerðingar og tryggja að vinnuvika vaktavinnufólks verði 80 prósent af vinnutíma dagvinnufólks.
Fjallað um fjórtán málaflokka.
Í stefnunni er fjallað
258
ályktaði meðal annars um félagslegan stöðugleika. Þar voru stjórnvöld hvött til að horfa til félagslegs stöðguleika ekki síður en þess efnahagslega til að stuðla að stöðugleika í íslensku samfélagi. „Markmiðið verður að vera að auka jöfnuð í samfélaginu ... og færa það nær norrænu velferðarsamfélagi,“ segir í ályktuninni.
Fundurinn hvatti til þess að fallið verði frá áformum um skattalækkanir í þeirri uppsveiflu sem ríkir í samfélaginu. „Frekar ætti að auka tekjur ríkisins svo hægt verði að standa ... undir nauðsynlegum útgjöldum í velferðarkerfið, sem hefur verið skaðað verulega með niðurskurði undanfarinna ára,“ segir í ályktuninni.
Þó efnahagsmálin séu mikilvæg er ekki hægt að ná stöðugleika í samfélaginu með því að einblína á þau. Til þess að ná sátt
259
því verið lækkaðar um 70% á síðustu fimm árum.
Vaxtabætur henta fólki með lægri tekjur.
BSRB gagnrýnir þetta harðlega í umsögn sinni. Bent er á að vaxtabætur séu sniðnar að þörfum almennings þar sem þeir sem séu með lægri tekjur fái mest en bæturnar ... til þeirra tekjuhærri,“ segir í umsögn BSRB. . Bandalagið telur vissulega að sá stuðningur sem stjórnvöld áformi með frumvarpinu muni koma einstaklingum betur áleiðis í söfnun eða aukinni eignamyndun fyrsta húsnæðis, en bendir á að þröng skilyrði séu ... fyrir því að hægt sé að nota úrræðið. Það útiloki hópa sem þurfi á sambærilegum stuðningi að halda og kaupendur fyrstu fasteignar.
Leysir ekki bráðavandann.
Þá bendir BSRB á að úrræðið leysi ekki þann bráðavanda sem þeir sem séu á húsnæðismarkaði nú glími bið ... . Sá vandi sé meðal annars skortur á hagkvæmu leiguhúsnæði og gallað húsnæðislánakerfi með of háum vöxtum. . Þá er það gagnrýnt í umsögn bandalagsins að þær fjárhæðir sem einstaklingar eða sambúðaraðilar geti safnað með úrræðinu séu of lágar
260
til þess að þakið verði 50 þúsund krónur á ári en ekki 95 þúsund eins og frumvarpið gerði ráð fyrir. . BSRB hefur frá því frumvarpið kom fram lýst sig fylgjandi því að setja þak á greiðslur fyrir þjónustu heilbrigðiskerfisins. Stefna bandalagsins er sú ... að slíkur kostnaður verði alfarið greiddur úr sameiginlegum sjóðum og er þak á hámarksgreiðslur stórt skref í rétta átt. . Aldraðir og öryrkjar greiði meira. Bandalagið varaði þó jafnframt við því að með því að setja ... ekki aukið fjármagn inn í kerfið til að lækka hámarksgreiðslur þeirra sem nota kerfið mest verði óhjákvæmilega að hækka gjaldtöku af þeim sem noti kerfið minna ... við fjárlög í haust. Ekki hefur verið metið hver kostnaðurinn við það muni verða, en talið að hann verði á bilinu einn til tveir milljarðar króna. . Fögnum en spyrjum að leikslokum. BSRB telur fulla ástæðu til að fagna .... . Bandalagið mun fylgjast vel með framvindu þessa máls í fjárlagagerðinni og hvetja til þess að þak á greiðslur í heilbrigðiskerfinu verði sem lægst