401
verkalýðsfélaga, opinberra starfsmanna og háskólamanna á Norðurlöndum eiga aðild að NFS. Sambandið er því fulltrúi yfir átta milljóna launþega, af öllum Norðurlöndum. .
Afnemum
402
að eru helstu átakaefnin opinber þjónusta, umhverfismál, lyfjamál og heilbrigðismál, sagði Ögmundur. Hann sagði mikilvægt að kynna sér vel hvað væri verið að semja um og gera allt sem hægt er til að hafa áhrif á samningana. . „Við eigum að gera
403
Með boðuðum niðurskurði á árinu 2023 er í frumvarpinu tiltekið að þessi stefnumörkun feli til lengri tíma í sér áherslu á bætta nýtingu fjármuna og forgangsröðun verkefna innan núgildandi útgjaldaramma. Það þýðir að skera þarf niður opinbera þjónustu á einum ... og niðurskurður en engin heildstæð áætlun.
Útgjaldakafli frumvarpsins endurómar áherslu á aðhald og niðurskurð. Þar birtist með skýrum hætti sú stefna að jafnvægi í ríkisfjármálum á að ná með skertri opinberri þjónustu en ekki aukinni tekjuöflun
404
um 300 milljónir..
„Barnabætur eru hugsaðar sem hluti af tekjujöfnunartækjum hins opinbera og eðli málsins samkvæmt eru það þess vegna tekjulægstu barnafjölskyldurnar sem eiga
405
að sjúkrahúsin séu starfrækt af hinu opinbera, um 68 prósent eru þeirrar skoðunar um heilsugæslustöðvar og tæp 58 prósent vilja að hjúkrunarheimili séu fyrst og fremst rekin af ríki eða sveitarfélögum. Þessir þrír þættir eru kjarni íslenska heilbrigðiskerfisins
406
þess að heilbrigðiskerfið sé rekið af hinu opinbera á réttlátan hátt. Ítrekaðar rannsóknir sýna að þar á bandalagið samleið með þorra landsmanna.
Þannig sýna rannsóknir Rúnars Vilhjálmssonar, prófessors í félagsfræði við hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands
407
dagvistunar af hálfu hins opinbera strax og fæðingarorlofi lýkur verði lögfestur.
Bandalagið telur mikilvægt að stefna stjórnvalda hafi samþættingu fjölskyldu- og atvinnulífs að leiðarljósi og að samhliða vinnu við að eyða kynbundnum launamun verði
408
í einhverju hinna 400 félaga sem finnast innan samtaka launafólks, samtaka opinberra starfsmanna og háskólafólks á Norðurlöndum. Belgar eru eina þjóðin með viðlíka þátttöku, þar er annar hver launamaður skráður í stéttarfélag. Það er sorgleg staðreynd að önnur ... laun fyrir sómasamlega vinnu og gott sumarleyfi stuðla að kynjajafnrétti, almennu jafnrétti, hamingju og bjartsýni borgaranna. Þetta leggur grunninn að skapandi og afkastamiklu starfsfólki; því sama starfsfólki sem á endanum skapar samkeppnishæf ... fyrirtæki – og já, við erum líka á toppnum á þessum listum. Það var e.t.v. þess vegna sem Spotify tilkynnti í fyrra að allir starfsmenn fyrirtækisins, hvar sem er í heiminum, skyldu hafa rétt á a.m.k. sex mánaða fæðingarorlofi? Það er langt síðan launafólk
409
sé á að mæla þessa vinnu af opinberum aðilum þýði að það eru ekki sett markmið um breytingar.
Það þarf ekki miklar rannsóknir til að staðfesta það sem flestir átta sig á, almennt vinna konur mun meira af þessum ólaunuðu störfum á heimilinu
410
Nýlegur dómur Evrópudómstólsins bendir til þess að íslenskir dómstólar hafi ranglega látið kröfur starfsmanna vegna orlofs falla niður vegna tómlætis. Dómurinn er skýr um það að atvinnurekendum ber að tryggja að starfsmenn fái upplýsingar ... tilskipun nr. 2003/88 um ákveðna þætti er varða skipulag vinnutíma. Þessar tilskipanir tryggja margvísleg réttindi og meðal þeirra er dagleg lágmarkshvíld starfsmanna og vikulegir frídagar en einnig sá áskilnaður að tilgreina skuli uppsafnaðan frítökurétt ... á launaseðli starfsmanns.
Þegar starfsmaður á ótekið orlof hafa íslenskir dómstólar talið það geta hafa fallið niður fyrir tómlæti þar sem starfsmaður krafðist þess ekki að fá það greitt eða tekið út fyrr en seint og síðar meir. Umræddur starfsmaður ... orlofs fallnar niður vegna tómlætis, það er vegna þess að of langur tími leið frá því réttur til frítöku skapaðist þar til starfsmaður krafðist þess að fá að nýta hann, eða fá orlofið greitt.
Nýlegur dómur Evrópudómstólsins tekur af öll tvímæli ... um að það sé á ábyrgð atvinnurekanda, en ekki starfsmanns, að tryggja öryggi, heilbrigði og aðbúnað starfsmanna sinna og verður að telja að atvinnurekanda beri þá að sjá til þess að starfsmenn fái bæði upplýsingar um ótekið orlofs eða frítökurétt sinn auk
411
Á fjölmennum fundi starfsfólks Sjúkratrygginga Íslands í gær kom fram mikil óánægja með viðhorf stjórnenda stofnunarinnar til sanngjarnar launaleiðréttingar. Unnið ... meirihluti starfsfólksins eru konur og með fundinum í gær vill starfsfólkið vekja athygli á því að hjá stofnuninni sé verið að halda stórum kvennahópi niður í launum og mismuna gróflega í samanburði við fyrrum samstarfsfólk á Tryggingastofnun ríkisins ... voru stofnaðar upp úr Tryggingastofnun árið 2008 og var hluta starfsmanna TR boðið starf hjá hinni nýju stofnun. Þá kom fram að launakjör þeirra yrðu þau sömu við breytingarnar. Síðan hefur launaþróun þeirra starfsmanna sem enn starfa á TR orðið mun hagstæðari ... en hinna. Þetta hefur í för með sér að starfsmenn í starfi fulltrúa hjá Sjúkratryggingum hafa tæplega 50 þúsund króna lægri laun á mánuði í dag en fulltrúar hjá TR eða um 16% lægri laun. Þetta er auðvitað algjörlega ósættanlegt og starfsmenn krefjast.
Fjölmennur fundur starfsmanna, félagsmanna SFR - stéttarfélags hjá Sjúkratryggingum Íslands, sem haldinn var í gær 23. október 2013, skorar á stjórnendur SÍ að setjast að samningaborði með fulltrúum SFR og ganga frá stofnanasamningi. Gerð er krafa um að laun
412
Í kjarasamningum eru venjulega sérstakar reglur um lágmarks hvíldartíma starfsfólks. Daglegur vinnutími á að vera skipulagður með þeim hætti að á hverju 24 stunda tímabili fái starfsfólk að minnsta kosti 11 klukkustundir í samfellda hvíld ... . Óheimilt er að skipuleggja vinnu þannig að vinnutími á 24 klukkustunda tímabili fari umfram 13 klukkustundir.
Það má þó skipuleggja vaktskipti þannig að lágmarkshvíld starfsmanns sé allt að 8 klukkustundir, í stað 11 klukkustunda, en þá að hámarki ... , ef bjarga þarf verðmætum eða þegar almannaheill og öryggi krefst þess. Þær aðstæður geta til dæmis komið upp hjá lögreglu, slökkviliði og á heilbrigðisstofunum.
Hafi stjórnandi metið það svo að brýn nauðsyn sé til þess að starfsmaður njóti ekki 11 ... klukkustunda lágmarkshvíldar skapast frítökuréttur vegna þess. Starfsmaðurinn á rétt á einum og hálfum klukkutíma í frítökurétt fyrir hverja klukkustund sem hvíldin skerðist. Sú ávinnsla einskorðast ekki við heilar vinnustundir.
Hafi starfsmaður unnið ... samfellt í meira en 16 klukkustundir á 24 klukkustunda tímabili, talið frá upphafi vinnudagsins, án þess að hafa náð 8 klukkustunda samfelldri hvíld skal starfsmaðurinn fá 11 klukkustunda samfellda hvíld að lokinni vinnu án launafrádráttar. Þessu
413
Til þess að það geti gengið þarf að endurskoða matar- og kaffitíma. Í dag eru kaffihlé samtals 35 mínútur yfir daginn og teljast þau hluti af vinnutíma. Matartímar teljast hins vegar ekki hluti af vinnutímanum. Þetta þýðir að taki starfsmaður 30 mínútur í mat ætti ... vinnutíminn að vera til dæmis frá klukkan 8 til 16:30.
Á undanförnum árum hefur þróunin á fjölmörgum vinnustöðum þar sem unnið er í dagvinnu verið sú að starfsmenn nota launaða kaffitíma í hádeginu, taka 35 mínútur í hádegismat og vinna ... þannig til dæmis frá klukkan 8 til 16. Það þýðir ekki að starfsmennirnir hafi ekki fengið að taka neinar pásur fyrir eða eftir hádegi. Enda væri það skelfileg stjórnun á vinnustað að ætlast til þess að starfsmenn fái aldrei að taka pásur. Raunin hefur því verið sú ... að starfsmenn geta tekið hlé frá vinnu, spjallað við vinnufélaga og fengið sér kaffibolla bæði fyrir og eftir hádegi. Þau hlé hafa þó ekki verið tímasett sérstaklega, heldur taka starfsmennirnir pásur þegar það hentar miðað við þau verkefni sem unnið ... er að.
Við styttingu vinnuvikunnar verður fyrirkomulag líkt því sem hér er lýst tekið upp á vinnustöðum þar sem hámarks stytting verður tekin. Starfsmenn gefa eftir forræði á matar- og kaffitímum, sem þýðir að þeir geta ekki notað þennan tíma til að sinna einkaerindum
414
ráðning sé meginreglan og að tímabundnar ráðningar séu eins konar undantekning frá því að fastráða starfsfólk.
Um réttindi tímabundið ráðinna starfsmanna gilda sérstök lög sem tryggja að þeir njóti hvorki hlutfallslega lakari kjara né sæta lakari ... að fara fyrir Félagsdóm til þess að fá viðurkennt að tímavinnufólk ætti sama rétt til eingreiðslu vegna seinkunar á gerð kjarasamninga til að tryggja þeim sömu kjarasamningsbundnu hækkanir og aðrir starfsmenn nutu.
Starfsfólk sem ráðið ... Starfsfólk ríkis eða sveitarfélaga er almennt ráðið til starfa á mánaðarlaunum. Mismunandi getur verið hvort starfshlutfall sé 100 prósent eða lægra, eða hvort um tímabundna eða ótímabundna ráðningu sé að ræða. Almennt má segja að ótímabundin ... meðferð en starfsfólk með ótímabundna ráðningu. Þegar starfsfólk er ráðið í tímavinnu er hins vegar staðan önnur, og eru kjör þeirra almennt lakari en starfsfólks sem ráðið er til starfa á mánaðarlaunum. Engin sérstök lög hér á landi tryggja réttindi ... tímavinnustarfsmanna en um réttindi þeirra er fjallað í kjarasamningum.
Í kjarasamningum BSRB við ríkið og sveitarfélög er fjallað um það hvenær heimilt sé að ráða starfsfólk í tímavinnu. Í kjarasamningi við ríkið er það í eftirfarandi tilvikum
415
Héraðsdómur Reykjavíkur hefur staðfest veikindarétt starfsfólks á uppsagnarfresti með dómi sem féll á fimmtudag. Þar var íslenska ríkinu gert að greiða fyrrum starfsmanni vangoldin laun og málskostnað vegna uppsagnar í veikindaleyfi ....
Með dóminum er staðfestur skilningur verkalýðshreyfingarinnar á réttindum starfsfólks sem sagt er upp á meðan veikindum stendur.
Forsaga málsins er sú að umræddum starfsmanni, sem var kennari við menntaskóla, hafði verið sagt ... upp á meðan hann var í veikindaleyfi. Viðkomandi átti kjarasamningsbundinn rétt til 360 veikindadaga en vegna uppsagnar urðu starfslok eftir 260 daga í veikindum.
Það er ekki óheimilt að segja starfsmanni upp í veikindum, en almenna reglan er sú að uppsögn á tíma veikinda geti ... ekki stytt veikindarétt starfsmanna. Afstaða ríkisins var hins vegar sú að ráðning skuli ekki standa lengur en út uppsagnarfrest óháð veikindarétti og þar sem uppsagnarfresturinn náði til skemmri tíma en veikindarétturinn taldi ríkið heimilt að stytta ... veikindaréttinn um 100 daga. Þessu mótmælti starfsmaðurinn og höfðaði mál fyrir dómstólum til að láta reyna á rétt sinn.
Í niðurstöðu dómsins segir meðal annars að launagreiðandi geti ekki stytt veikindarétt starfsmanns og þar með svipt hann áunnum
416
framleiðsluaukningu á meðan núgildandi kerfi er við líði . Aðalfundur Landssambands kúabænda í mars á þessu ári samþykkti ályktanir þess efnis að opinberri verðlagningu á mjólkurafurðum verði hætt. Jafnframt vilja kúabændur hverfa frá núverandi kvótakerfi
417
verðmætin – en ekki launafólk bæði í einkageiranum og hjá hinu opinbera. Þessi tugga ýtir undir þann hugsanagang að hver sé sinnar gæfu smiður og ef fólk nær ekki endum saman, nær ekki að greiða leigu eða kaupa kuldaskó á barnið fyrir veturinn, sé það engum ... starfsfólki sínu að gera hið sama.
Caroline og félagar létu ekki deigan síga heldur fóru á hvern einasta vinnustað. Verkafólk gekk frá vinnu vitandi að það gæti haft alvarlegar afleiðingar. Þetta fólk sýndi hugrekki í miklu atvinnuleysi, vitandi
418
gefið út skýrslu með helstu niðurstöðum. Markmiðið var að varpa ljósi á hvaða stuðning hið opinbera veitir, enda ítrekað verið bent á þau vandamál sem leiða af því bili sem er á milli fæðingarorlofs foreldra og þess aldurs þegar börnum er tryggt
419
og þeir höfðu gert um áratuga skeið, á grundvelli þess að það sé nú bannað vegna nýrra reglna um persónuvernd. Yfir þessu hefur starfsfólk kvartað og þá sérstaklega þeir sem hafa ekki vanið sig við notkun á heimabanka. Þessir starfsmenn hafa þá átt í erfiðleikum ... breytt sínum vinnuferlum og venjum í þeim tilgangi að vernda persónuupplýsingar en sumir hafa þó gengið töluvert lengra en þörf er á.
Einhverjir atvinnurekendur hættu til að mynda að prenta út launaseðla starfsmanna sinna og afhenda þeim þá, eins ... með að nálgast launaseðla sína vegna breyttra aðferða vinnuveitanda.
Í kjarasamningum er almennt fjallað um rétt starfsmanna til þess að fá launaseðla senda á heimili sitt á pappírsformi. Þeir atvinnurekendur sem hafa talið sig ekki geta uppfyllt ... þá skyldu sína samkvæmt ákvæði kjarasamningsins hafa borið því við að slík vinnsla sé til þess fallin að stefna persónuupplýsingum í hættu. Það er hins vegar misskilningur og er vel hægt að uppfylla almenn skilyrði fyrir vinnslu þó starfsmönnum sé afhentur ... launaseðill á pappírsformi. Til dæmis er hægt að óska eftir skriflegum samþykki starfsmanns um að slíkt sé gert. Með því móti liggur fyrir samþykki starfsmanns og vinnuveitandi einungis að uppfylla ósk starfsmanns um að fá launaseðil sendan heim eða afhentan
420
Lífeyrissjóður starfsmanna sveitarfélaga hefur fengið nýtt nafn og heitir nú Brú lífeyrissjóður starfsmanna sveitarfélaga. Sjóðurinn hefur einnig opnað nýja heimasíðu ... , lifbru.is. . Eins og nafnið gefur til kynna ávaxtar lífeyrissjóðurinn ávaxtar lífeyri starfsmanna hjá sveitarfélögunum. Sjóðurinn var stofnaður 28. júlí 1998 með samningi á milli annars vegar BSRB, BHM, Kennarasambands Íslands (KÍ) og hins vegar ... Sambands íslenskra sveitarfélaga. Sjóðurinn er tíundi stærsti lífeyrissjóðurinn á landinu. Hann hefur umsjón með rekstri Lífeyrissjóðs starfsmanna Reykjavíkurborgar og Lífeyrissjóðs starfsmanna Kópavogsbæjar. . Í tilkynningu frá sjóðnum segir ... að ákveðið hafi verið í kjölfar stefnumótunarvinnu stjórnar og starfsmanna sjóðsins að finna nýtt og þjálla heiti fyrir sjóðinn, nýja ásýnd og að uppfæra heimasíðu sjóðsins. . Lýsandi heiti fyrir lífeyrissjóð. „Brú er lýsandi ... fjölbreyttu verkefnum sem sjóðfélagar sinna í samfélaginu. Þá er Brú gott heiti á sjóði, sem ávaxtar lífeyri starfsmanna sveitarfélaga um allt land og minnir á þær fjölmörgu brýr sem tengja sveitarfélögin hvort sem átt er við samgöngur eða samstarf