321
tækifæri.
Lúðrasveit verkalýðsins á sér merka sögu, en hún var stofnuð árið 1953 og hefur því verið starfandi í á sjöunda áratug. Hún var stofnuð að undirlagi verkalýðshreyfingarinnar til að tryggja að ávallt væri hægt að leita til lúðrasveitar ... til að taka þátt í kröfugöngunni þann 1. maí ár hvert. Það hefur gengið eftir og er kröfugangan ár hvert leidd af kröftugum lúðrablæstri og trommuslögum Lúðrasveitar verkalýðsins.
Þeir sem vilja njóta tónlistar lúðrasveitarinnar fá til þess frábært
322
auk þess sem sveitin verður til reiðu að spila við önnur tækifæri eins og hún gerði svo eftirminnilega á baráttufundi BSRB í Bæjarbíó í vor.
Lúðrasveit verkalýðsins á sér merka sögu, en hún var stofnuð árið 1953 og hefur því verið starfandi ... í á sjöunda áratug. Hún var stofnuð að undirlagi verkalýðshreyfingarinnar til að tryggja að ávallt væri hægt að leita til lúðrasveitar til að taka þátt í kröfugöngunni þann 1. maí ár hvert. Það hefur gengið eftir og er kröfugangan ár hvert leidd af kröftugum
323
samþykkt það árið 2010 að leggja í þessa vegferð. Málið hafi verið tekið upp á öllum fundum og þingum síðan. . Formannaráð BSRB, sem er æðsta vald bandalagsins milli þinga, tók málið fyrir á fundi ráðisins í byrjun september. Ráðið samþykkti ... markaðinum í um áratug.
Lífeyrisaldur opinberra starfsmanna hækkar úr 65 árum í 67. Þeir sem þegar greiða í sjóðina geta eftir sem áður hætt störfum 65 ára án þess að réttindin skerðist. Þeir geta líka valið að vinna til 67 ára aldurs og bæta ... með því lífeyrisréttindi sín.
Ríki og sveitarfélög hafa skuldbundið sig til að til að leiðrétta launamun á milli opinbera markaðarins og hins almenna. Sú vinna á að taka að hámarki 10 ár.
. Vinna við heildarendurskoðun á lífeyriskerfinu ... hefur verið í gangi frá árinu 2009 þegar aðilar á vinnumarkaði og stjórnvöld gerðu stöðugleikasáttmála. Það er afar mikilvægt að nú hafi náðst samkomulag um nýtt lífeyriskerfi fyrir allt launafólk á Íslandi. Það er hluti af því markmiði að ná sátt á vinnumarkaði .... . Frá upphafi hefur verið fjallað um málið á lýðræðislegan hátt innan BSRB. Formenn allra aðildarfélaga bandalagsins samþykktu formlega árið 2010 að leggja af stað í þessa vegferð. Fjallað hefur verið á tveimur þingum bandalagsins, auk þess sem málið
324
óbreytt ávinnsla framtíðarréttinda og óbreyttan lífeyristökualdur við 65 ár.
Ekki verður gerð breyting á þegar áunnum réttindum núverandi sjóðfélaga við upptöku á breyttu fyrirkomulagi, hvorki þeirra sem eru í starfi í dag, byrjaðir að taka ... lífeyri eða eiga eldri réttindi hjá sjóðnum. Þau réttindi verða áfram reiknuð í jafnri réttindaávinnslu og miðuð við 65 ára lífeyristökualdur.
Ef þær forsendur sem miðað er við, m.a. forsendur um ávöxtun, ganga ekki eftir, kann í framtíðinni ... að koma til breytinga á áunnum réttindum, annað hvort til hækkunar eða lækkunar. Þetta á ekki við um þá sem byrjaðir eru að taka lífeyri, eða verða orðnir 60 ára við gildistöku breyttra reglna 1. júní n.k. og hafa þar af leiðandi rétt á að hefja töku ... miðaður við 67 ára aldur.
BSRB hvetur félagsmenn sem greiða í A-deild LSR til að mæta á fundi og kynna sér breytingarnar
325
Stjórnvöld gera ráð fyrir umtalsvert minni launahækkunum hjá opinberum starfsmönnum en hjá launafólki á almenna vinnumarkaðinum á næstu árum samkvæmt fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar. Áætlunin mun ekki setja aðildarfélögum BSRB skorður í komandi ... kjarasamningum segir formaður BSRB.
Í forsendum fjármálaáætlunarinnar er gert ráð fyrir því að launavísitalan hækki um 6,4 prósent á yfirstandandi ári og 4,7 prósent á því næsta. Á sama tíma er gert fyrir sem samsvarar 4,3 prósenta launahækkun opinberra ... starfsmanna á yfirstandandi ári og 3,8 prósent á næsta ári, umtalsvert undir meðaltalsþróuninni.
„Þetta er auðvitað bara áætlun og setur okkur og okkar aðildarfélögum engar skorður í komandi kjarasamningsviðræðum,“ segir Sonja Ýr Þorbergsdóttir ... undanfarin ár og að sífellt fleiri vinnustaðir séu reknir á lágmarksmönnun. Þetta verður eitt af stóru málunum í komandi kjarasamningsviðræðum enda ljóst að það mun fylgja því kostnaður fyrir vinnustaðina,“ segir Sonja.
Lenging fæðingarorlofs jákvæð
326
Jöfn tækifæri til menntunar og fræðslu við hæfi að skyldunámi loknu er hornsteinn hvers samfélags. . Frá og með ársbyrjun 2015 hafa fjöldatakmarkanir gert þeim sem orðnir eru 25 ára erfitt að afla sér menntunar til stúdentsprófs ... . Afleiðingarnar urðu þær að nemendum 25 ára og eldri fækkaði um 742 milli áranna 2014 og 2015 samkvæmt svari menntamálaráðherra við fyrirspurn á Alþingi
327
þar sem hún hafði yfirumsjón með fræðslumálum. Áður vann hún hjá Jafnréttisstofu auk þess sem hún var um fjögurra ára skeið formaður Kvenréttindafélags Íslands og er ein af stofnendum Bríetar, félags ungra femínista.
Hún stundaði nám í mann- og kynjafræði við Háskóla ... Íslands og fólksflutningafræði (e. Migration Studies) við Sussex University.
Rakel Pálsdóttir hefur tekið tímabundið við stöðu samskiptastjóra BSRB. Rakel hefur starfað við kynningarmál og almannatengsl í tæp 20 ár og hefur víðtæka reynslu ... á því sviði auk verkefna- og viðburðastjórnunar. Undanfarin þrjú ár starfaði hún hjá Eflingu þar sem hún hafði umsjón með kynningarmálum. Áður var hún forstöðumaður almannatengsla hjá Samtökum iðnaðarins og kynningarstjóri hjá Eddu útgáfu.
Rakel
328
„Komandi kjarasamningar verða því ekki bara að fela í sér kjarabætur, betri aðbúnað og starfsskilyrði heldur verða stjórnvöld og atvinnurekendur allir að leggjast á árarnar ... í heild sinni hér að neðan:.
.
Kæru félagar..
Árið sem nú ... er að líða undir lok var um margt viðburðarríkt á vinnumarkaði. Vinnudeilur og verkföll settu nokkurn svip á kjaraviðræður þótt flest aðildarfélaga BSRB hafi gert sína samninga án þess að til beinna aðgerða kæmi. Kjarasamningar voru víðast framlengdir til árs ... og því verður eitt helsta viðfangsefni næsta árs að gera nýja samninga..
Lagt var upp með hóflegar launahækkanir í því skyni að stuðla að auknum stöðugleika. Launafólk ... á þessu á komandi ári og hagsmunaaðildar fái sömu aðkomu og áður í stefnumótun og ákvarðanatöku..
Stjórnvöld verða að átta sig á því að launafólk eitt
329
).
Þrep 2 (1 ár ... ).
Þrep 3 (3 ár ... ).
Þrep 4 (5 ár.
á árinu 2015 kr. 78.000.
á árinu 2016 kr. 82.000.
á árinu 2017 kr. 86.000.
á árinu 2018 kr. 89.000.
5. Fæðisfé frá 1. maí fyrir 2015 verður kr. 8.737 á mánuði.
6 ... starfsmönnum.
7. Ávinnsla orlofsdaga eftir 5 ár í starfi hjá Íslandspósti hækkar úr 25 dögum í 27 daga.
8. Kjarasamningurinn gildir til 31. desember 2018.
9
330
Konur eru hvattar til að leggja niður vinnu kl. 14:55 miðvikudaginn 24. október og fylkja liði á samstöðufund á Arnarhóli, kl. 15:30 undir kjörorðinu: Breytum ekki konum, breytum samfélaginu!.
Síðastliðið ár hafa frásagnir kvenna ... vinnudag frá kl. 9 til 17. Daglegum vinnuskyldum kvenna er því lokið kl. 14:55. Með þessu áframhaldi ná konur ekki sömu launum og karlar fyrr en árið 2047 – eftir 29 ár! Eftir því getum við ómögulega beðið!.
Að fundinum standa samtök kvenna og samtök ... launafólks.
Sjötta skiptið sem konur ganga út.
Kvennafrídagurinn var fyrst haldinn 24. október árið 1975 á kvennaári Sameinuðu þjóðanna. Þann dag lögðu konur um land allt niður vinnu til að sýna fram á mikilvægi vinnuframlags kvenna ... að samstaðan er sterkasta vopnið.
Síðan hafa konur komið saman og krafist kjarajafnréttis og samfélags án ofbeldis fjórum sinnum – árin 1985, 2005, 2010 og 2016 – en betur má ef duga skal: Þótt Ísland eigi að heita paradís fyrir konur í alþjóðlegu
331
Þá munu virkir umsækjendur sem áður höfðu fengið höfnun vegna of hárra tekna eða eigna, en falla nú undir ný viðmið, fá boð um íbúð eftir því sem þær standa til boða.
. Hámarksviðmið eru nú eftirfarandi:.
6.420 þúsund krónur á ári ... , fyrir skatta (eða 535 þúsund krónur á mánuði) fyrir hvern einstakling.
8.988 þúsund krónur á ári, fyrir skatta (eða 749 þúsund krónur á mánuði) fyrir hjón og sambúðarfólk.
1.605 þúsund krónur á ári, fyrir skatta (eða 133.750 krónur á mánuði ... ) fyrir hvert barn eða ungmenni að 20 ára aldri sem býr á heimilinu.
Þá má heildareign heimilis ekki vera hærri en 6.930 þúsund krónur.
Á næstu dögum og vikum mun Bjarg opna fyrir umsóknir á fjórum nýjum stöðum; í Hraunbæ, á Kirkjusandi
332
er með að fyrstu íbúðir félagsins verði tilbúnar um mitt næsta ár.
Bjarg hefur þegar hafið byggingu á íbúðum í Spönginni í Grafarvogi og í Úlfarsárdal þar sem samtals 238 íbúðir munu rísa. Áformað er að framkvæmdir við samtals 450 íbúðir hefjist á árinu ... og rúmlega 1.000 til viðbótar á næstu þremur til fjórum árum.
Íbúðir Bjargs eru ætlaðar fjölskyldum og einstaklingum sem eru á vinnumarkaði og hafa verið fullgildir félagsmenn í aðildarfélögum BSRB eða ASÍ í að minnsta kosti 24 mánuði fyrir úthlutun
333
Fyrir einni öld staðfesti
konungur lög frá Alþingi sem færðu um 12.000 íslenskum konum, sem voru 40 ára
og eldri ... ..
Frekari upplýsingar um viðburði
dagsins má nálgast á heimasíðu
100 ára kosningarréttar kvenna.
.
.
334
Án þeirra legðist heimahjúkrunin að stórum hluta niður. Menntun sjúkraliða nýtist mjög vel við þessi störf enda hefur þeim farið fjölgandi ár frá ári.“
335
væru líka tregari til að segja fréttir af því sem miður fer hjá körlum, svo sem af kynferðislegu ofbeldi eða öðrum ógæfuverkum þeirra.
Fyrsta jafnlaunareglan var samþykkt hér á landi árið 1958 með fullgildingu samþykktar ... Alþjóðavinnumálastofnunarinnar (1951) um að konum og körlum skuli greidd sömu laun fyrir jafn verðmæt störf. Frá því að lög um jafnlaunaráð árið 1973 voru sett hafa öll jafnréttislög kveðið á um launajafnrétti.
Núgildandi jafnréttislög frá 2008 um jafna stöðu og jafnan ... kynjanna mældist 16 prósent árið 2016 þrátt fyrir að 60 ár séu liðin frá gildistöku fyrstu laga um launajöfnuð kvenna og karla.
Lagaramminn er skýr og þarfnast ekki athugunar en dugar heldur skammt þar sem lögum er ekki fylgt eftir.
Arfleið ... fyrri tíma enn ráðandi.
Af sögu menntunar á Íslandi má ráða hversu ójöfn staða kynjanna hefur í reynd verið. Menntun kvenna þótti ekki sjálfsögð og þurfti lagabreytingu árið 1886 til að stúlkum leyfðist að þreyta próf – ekki sitja skóla ... heldur eingöngu þreyta próf – frá Lærða skólanum sem fram að því hafði eingöngu þjónað drengjum í námi.
Þegar Háskóli Íslands (HÍ) var stofnaður árið 1911 innritaðist Kristín Ólafsdóttir fyrst kvenna og útskrifaðist sem hún læknir árið 1917. Á stofnári HÍ
336
Það ætti ekki að hafa farið fram hjá neinum sem fylgst hefur með fréttum að staðan á vinnumarkaði vegna kjarasamningsviðræðna er flókin og viðkvæm. Ástæður þess má meðal annars rekja til þess að launahækkanir síðustu kjarasamninga árið 2015 ... aukast ár frá ári. Undirbúningur hefur verið í gangi árum saman með tilraunaverkefnum sem sýna öll það sama; stytting vinnuvikunnar er mikilvægt skref í að bæta líðan starfsfólks og auka möguleika til samþættingar fjölskyldu- og atvinnulífs. Það er vel ... sem gert var við ríki og sveitarfélög þegar lífeyrisréttindi opinberra starfsmanna og starfsmanna á almenna markaðnum voru samræmd með lögum um mitt ár 2017 var að þeim launamuni verði í kjölfarið eytt. Undurbúningur fyrir það mikilvæga verkefni fór af stað
337
Barnaverndarstofu. Launin hækka um tugi prósenta umfram þær hækkanir sem kjararáð hafði þegar ákveðið með almennri ákvörðun um áramót. . Mest hækka laun formanns kærunefndar útlendingamála, um 48%, frá og með 1. desember 2014, rúmlega eitt og hálft ár ... aftur í tímann. Laun annarra hækka um 29-35% samkvæmt því sem fram kemur í Fréttablaðinu, afturvirkt um eitt ár. . Með þessum ákvörðunum heldur kjararáð áfram að hækka laun hæst launuðustu starfsmanna ríkisins um tugi prósenta umfram þær hækkanir ... og nefndarmanna hafi aukist á undanförnum árum. Það sama á auðvitað við um aðra stóra hópa á vinnumarkaði sem hafa upplifað gríðarlega mikið álag í starfi árum saman eftir niðurskurð og samdrátt. Þessum hópum hefur ekki staðið til boða að fá tuga prósenta ... launahækkanir. . Verður ekki án afleiðinga. Ákvörðun kjararáðs um að hækka laun vel launaðra ríkisforstjóra um tugi prósenta, afturvirkt í ár eða meira, er í engu samræmi við það samkomulag sem aðilar á vinnumarkaði, ríkið
338
lífeyriskerfið í um 6.000 milljörðum króna. Gerir það 16 milljónir króna á hvern Íslending eða tvöfalda landsframleiðslu á ársgrundvelli. Á síðustu 60 árum hafa lífslíkur Íslendinga aukist að meðaltali um tæp tíu ár. Árið 1960 voru þær rúmlega 73 ár en eru í dag ... um 83 ár. Almennt hefur þessi þróun á auknum lífslíkum verið nokkuð jöfn og þar með fyrirsjáanleg. Þegar grunnur núverandi lífeyriskerfis var lagður á sjöunda áratug síðustu aldar var þetta vitað og einnig talið fyrirsjáanlegt. Að sama skapi var þekkt
339
upp úr viðræðum við ríkið og í framhaldinu hófst ferli aðildarfélaganna um vísun deilnanna til ríkissáttasemjara..
„Okkar áherslur hafa legið fyrir í hálft ár eða allt frá því síðustu kjarasamningar runnu út. Kröfurnar eru þær sömu gagnvart ... markaða í samkomulagi sem gert var í tengslum við breytingu á lífeyrisréttindum opinberra starfsmanna árið 2016. Í samkomulaginu skuldbundu ríki og sveitarfélög sig til að leiðrétta launamuninn innan tíu ára
340
á almenning er látin standa óbreytt á sama tíma og t.d. er fallið frá aukinni tekjuöflun vegna fiskeldis í sjó sem áætlað var að myndi skila 500 m.kr. í ríkissjóð á næsta ári.
Hér endurspeglast enn og aftur sú áhersla ríkisstjórnarinnar að ekki eigi ... % hækkunar á vísitölu neysluverðs á næsta ári á sama tíma og verðbólga mælist 9,3% á ársgrundvelli.
Miklu nær hefði verið að almenningur fái að njóta vafans af áhrifum gjaldahækkana, en ekki eingöngu atvinnulífið. Líkt og fram kom í umsögn ... bandalagsins bitna krónutöluhækkanir verst á þeim sem lægstar hafa tekjurnar. Má í þessu samhengi má nefna að 38 þúsund heimili áttu mjög erfitt eða erfitt með að ná endum saman á árinu 2021 og 52% einstæðra foreldra. BSRB fjallaði um þá staðreynd og lagði