261
Aðgengi að hreinu og góðu drykkjarvatni, beint úr krananum, telst sjálfsagt mál á Íslandi en það er ekki svo víða um heim. BSRB hefur, eins og önnur samtök launafólks víða um heim, barist fyrir því að óhindrað aðgengi almennings að neysluvatni
262
reglulega stöðuna á því og í þriðja lagi að bregðast við þegar frávik myndast frá þeirri stöðu. Þetta hljómar einfalt en reynist flókið í framkvæmd. Ísland stendur framarlega miðað við marga samfélagslega mælikvarða en á sama tíma verðum við að hafa metnað
263
hjá BSRB, Karl Rúnar Þórsson, formaður Starfsmannafélags Hafnarfjarðar og Ragnhildur Bolladóttir, verkefnastjóri fræðslumála hjá Sjúkraliðafélagi Íslands.
Starfshópur á vegum félags og vinnumarkaðsráðherra um heildarendurskoðun framhaldsfræðslunnar
264
prófessor í félagsfræði við Háskóla Íslands, kynna helstu niðurstöður nýrrar skoðanakönnunar sem unnin var í samvinnu við BSRB. Þar var meðal annars spurt um ólík rekstrarform í heilbrigðisþjónustunni, fjármögnun hennar og fleira. Að loknu erindi Rúnars mun
265
Yfirgnæfandi meirihluti landsmanna er andvígur einkarekstri í heilbrigðiskerfinu samkvæmt nýrri rannsókn Rúnars Vilhjálmssonar, prófessors í félagsfræði við hjúkrunarfræðideild Háskóla Íslands. Andstaðan við einkarekstur hefur aukist verulega ... á undanförnum árum. Árið 2006 töldu 81,5% rétt að auka útgjöldin. Hlutfallið var komið upp í 90,9% í sambærilegri könnun árið 2015 og er nú komið í 91,9%.
Aðferðafræðin.
Könnunin var gerð af Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands fyrir Rúnar
266
Heilbrigðiskerfið getur ekki þjónað þeim tilgangi sem því er ætlað, fólk fær ekki læknishjálp vegna plássleysis og skorts á fagfólki. Þetta sagði Kristín Á. Guðmundsdóttir, formaður Sjúkraliðafélags Íslands og stjórnarmaður BSRB, í ávarpi sínu ... skilaboð sem allir kjörnir fulltrúar á Íslandi ættu að taka til sín. Þar fékk stjórnin spjaldið og þurfti að stokka upp og lofa kosningum fyrr en ella, menn geta deilt hvort nægilega hafi verið stokkað upp, stokkað var upp engu að síður,“ sagði Garðar
267
samantekt á rétti foreldra til fæðingarorlofs á Norðurlöndunum. Þannig er lengd orlofsins samanlagt 39 vikur á Íslandi, 44 í Finnlandi, 48 í Danmörku og 49 í Noregi. Orlofið er mun lengra í Færeyjum, 62 vikur, en lengst í Svíþjóð, 69 vikur, eða 16 mánuðir ... á mánuði. Það er umtalsvert lægra en þakið á Íslandi, sem eru 370 þúsund krónur. Á hinum Norðurlöndunum eru hámarksgreiðslur mun hærri. Þær eru um 437 þúsund í Svíþjóð, 474 þúsund í Færeyjum, 640 þúsund í Finnlandi og 673 þúsund í Noregi
268
Í þessu samhengi er vert að hafa í huga að einna minnstar líkur eru á að störfum í heilbrigðis- og félagsþjónustu muni fækka vegna áhrifa af tæknibreytingum og þróun gervigreindar.
Öldruðum fjölgar hraðar hér á landi.
Tölur fyrir Ísland ... fram að samkvæmt nýrri könnun sem Félagsvísindastofnun Háskóla Íslands vann fyrir BSRB vill stærstur hluti þjóðarinnar, um 78 prósent, að hið opinbera verji meira fé til heilbrigðisþjónustu en nú er gert. Það er því ljóst að almenningur er mjög meðvitaður
269
%.
Sigurður Snævarr hagfræðingur er höfundur skýrslu sem byggð er á rannsókn Hagstofu Íslands og aðgerðahópsins. Sigurður kynnti helstu niðurstöður rannsóknarinnar en hún byggist á miklum gagnagrunni um laun og margvíslega þætti um stöðu launamanna og tekur ... að kynbuninn launamun megi að verulegu leyti rekja til kynjaskiptingar starfa. Dr. Kolbeinn Stefánsson félagsfræðingur sagði í erindi sínu að niðurstöður rannsóknar um skiptingu heimilisstarfa á Íslandi sýni að líkt og á vinnumarkaði hafi dregið þar úr kynjamun ....
Skipting heimilisstarfa á Íslandi 2005-2013.
Guðný Einarsdóttir, sérfræðingur í fjármála- og efnahagsráðuneytinu
270
Dagforeldrum fer fækkandi á Íslandi og afar lítil nýliðun í þeirri stétt og því fá börn sem fá inni þar.
Heimgreiðslur draga úr atvinnuþátttöku kvenna.
BSRB, stærstu heildarsamtök launafólks á opinberum markaði, er á móti því að heimgreiðslur ... , við 12 mánaða aldur, en Ísland er eina Norðurlandið þar sem börn eiga engan lögbundinn rétt til leikskólavistar. Samt er leikskóli skilgreindur sem fyrsta skólastigið og flest sammála um það mikilvæga hlutverk sem hann gegnir í þroska barna ... . Sveitarfélögin þurfa svo að spýta í lófana til þess að uppfylla eigin markmið um 12 mánaða inntökualdur barna. Það skiptir máli fyrir börnin, báða foreldra og samfélagið allt. Ísland vill vera land sem státar sig af besta árangri í jafnrétti kynjanna
271
hvort sem litið er til Íslands eða alþjóðasamfélagsins. Við búum í heimi þar sem verðmætum er skipt með mjög misjöfnum hætti á milli fólks. Bandaríski hagfræðingurinn Joseph Stiglitz hefur komist að þeirri niðurstöðu að heimsframleiðslan hafi árið 2008 náð ... útgjöldum. Lífskjararannsókn Hagstofu Íslands fyrir árið 2021 sýnir að um 38 þúsund íslensk heimili, eða um fjórðungur, áttu á því ári erfitt með á ná endum saman. Það átti við um 52% einstæðra foreldra. Var þetta staðan áður en verðbólgan og vextir tóku ... að langtímamarkmiðum sem e.t.v. raungerast aldrei. Í því samhengi lét hann falla þau fleygu orð „til lengri tíma litið erum við öll dauð“.
Til þess að tryggja efnahagslegan stöðugleika þarf einnig að tryggja félagslegan stöðugleika. Ísland er á flesta
272
er vinna hafin hjá Alþýðusambandi Íslands við að meta hvort forsendur sem lágu til grundvallar þegar kjarasamningar á almennum markaði voru gerðir séu brostnar. Verði það niðurstaðan að svo sé er hægt að segja þeim samningum upp fyrir 28. febrúar
273
Sjúkraliðafélag Íslands (SLFÍ) hefur samþykkt nýjan kjarasamning við ríkið í atkvæðagreiðslu félagsmanna. Alls greiddu 59,9% þeirra sem voru á kjörskrá atkvæði. Af þeim sem greiddu atkvæði sögðu 96,25% já en 3,30% höfnuðu samningnum. Auðir
274
Á. Guðmundsdóttir, formaður Sjúkraliðafélags Íslands, segir í samtali við fréttastofu Rúv að erfitt hafi reynst fyrir sameiginlega stjórn Múlabæjar og Hlíðabæjar að ná saman löglegum fundi til að klára samningagerð. Því hafi félagið snúið sér til Ríkissáttasemjara
275
launafólks grundvallarréttur sem verndaður er skv. stjórnarskrá lýðveldisins íslands nr. 33/1944 og Mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994..
BSRB telur að ekki þurfi að fara
276
Á dögunum hlaut Varða – rannsóknarstofnun vinnumarkaðarins styrk úr Vísindasjóði Orkuveitu Reykjavíkur, VOR, til að framkvæma rannsókn á stöðu foreldra á Íslandi með tilliti til möguleika þeirra til að samræma fjölskyldu- og atvinnulíf út
277
er að varpa ljósi á aðstæður og reynslu viðmælenda og ná fram upplýsingum um hvaða leiðir þær telja vera til staðar til að auka virkni og þátttöku á vinnumarkaði eða auknum stuðningi til náms.
Úthlutun úr Jafnréttissjóði Íslands fór fram við hátíðlega
278
um að heimilt sé að segja upp samningum sé samningum á almenna vinnumarkaðinum sagt upp. Nú hafa bæði Alþýðusamband Íslands og Samtök atvinnulífsins staðfest að það verði ekki gert heldur verði staðið við ákvæði lífskjarasamningsins.
Til að koma til móts
279
Kristín Heba um nýja starfið.
Alþýðusamband Íslands og BSRB stofnaðu Vörðu – rannsóknarstofnun í vinnumarkaðarins í október 2019 til að efla rannsóknir á sviði vinnumarkaðar, félags- og efnahagsmála. Stofnuninni er ætlað að dýpka umræðuna um kaup
280
Í samanburði við önnur Evrópulönd eru aðstandendur á Íslandi undir mestu álagi allra vegna umönnunar óvinnufærra ættingja, öryrkja eða aldraðra.
Það skyldi því engan undra að konur 50 ára og eldri eru stærsti hópurinn þegar fjölgun örorkulífeyrisþega ... á Íslandi en þar hefur skakkt verðmætamat á vinnuframlagi kvenna mestu áhrifin. Skipulag vinnumarkaðar og samfélagsins skilar neikvæðum áhrifum á fjárhag, heilsu og líðan kvenna. Þvert á það sem margir telja þá kemur jafnrétti ekki af sjálfu