241
Aðgerðahópur um launajafnrétti og jafnrétti á vinnumarkaði var skipaður af forsætisráðherra þann 13. desember 2021. Stofnun hans á rætur að rekja til kröfu BSRB um að gripið verði til aðgerða til að leiðrétta kerfisbundið vanmat á kvennastörfum ... við einstaka vinnustaði eða atvinnurekendur. Til að tryggja að unnið verði í samræmi við jafnlaunaákvæði jafnréttislaga þarf því að útvíkka samanburðinn til samræmis við rétt til jafnra launa fyrir jafnverðmæt störf þvert á stofnanir, starfsstéttir ... virðismatskerfi í þágu launajafnréttis sem aðgerðarhópurinn óskaði eftir. Þær aðgerðir sem aðgerðahópurinn leggur til og kynnti á fundinum eru:.
Unnið verði áfram með þátttökustofnununum fjórum í áframhaldandi mati allra starfa og farið ... í launagreiningu. Markmið verði m.a. að meta kostnað við leiðréttingu hópa ef til þess kemur.
Stofnað verði til samstarfsverkefnis um heildstætt virðismatskerfi sem taki til ríkisstofnana til að byrja með. Verkefnið er mikilvægt langtímaverkefni ... sem fengi það hlutverk að þróa samningaleið að nýsjálenskri fyrirmynd með verkstjórn ríkissáttasemjara. Í því felst að komið verði á aðgengilegri samningaleið til að fjalla um jafnlaunakröfur einstaklinga.
Forsætisráðuneyti, fjármála
242
á vinnumarkaði og áhrif fjórðu iðnbyltingarinnar á starfsumhverfi.
Norræna verkalýðshreyfingin er fyrirmynd annarra hvað varðar skipulag og hugsun, sagði Luca Visentini, framkvæmdastjóri
243
fyrir atvinnurekendur og starfsfólk að skilin milli vinnu og einkalífs haldi. Það er óþarfi að bíða eftir reglum frá Evrópusambandinu hvað þetta varðar og einfaldlega hægt að líta til kjarasamninga BSRB sem hafa að geyma skýr ákvæði um þessi atriði. Mikilvægt
244
sem víðtækasta sátt um velsældaráætlun stjórnvalda og til að svo verði teljum við mikilvægt að samtök launafólks fái tækifæri til hafa áhrif á þá mælikvarða sem lagðir verða til grundvallar og taka þátt í stefnumótuninni,“ sagði Sonja meðal annars í erindi sínu ... að og fjallað er um í skýrslu sem hefur nú verið gerð opinber. Nefndin hvetur til þess að bætt verði úr skorti á tölulegum gögnum um félagsauð og umhverfismál og að stjórnvöld ákveði með hvaða hætti mælikvarðarnir verði nýttir við stefnumótun
245
og hversu seint þær eiga að koma til framkvæmda.
„Tillögur ríkisstjórnarinnar fela í sér að á næstu þremur árum verði skattbyrði einstaklinga lækkuð sem nemur alls 6.760 krónum mánaðarlega. Breytingarnar eiga að koma í þremur áföngum og á sá fyrsti ... til staðar til skattalækkana til að lækka álögur á tekjulægstu hópana í samfélaginu.
Í ályktuninni kallar formannaráðið eftir því að tekið verði upp sérstakt hátekjuþrep í skattkerfinu. „Samfélagið hefur kallað eftir réttlæti í skiptingu tekna ... skattkerfið betur sem tekjujöfnunartæki,“ segir í ályktuninni.
Ýmsar leiðir til að auka svigrúmið.
Þar er það einnig harmað að ekki sé lagt til að dregið verði úr tekjutengingum í barnabótakerfinu og bent á leiðir til að auka svigrúmið
246
„Við sáum það á leikskóla sem byrjaði í verkefninu í fyrra að það voru ennþá að berast umsóknir eftir að búið var að manna þær stöður sem upp á vantaði þar,“ sagði hann. Eitt af því sem verði rýnt sérstaklega núna er hvort auðveldara sé að fá fólk til starfa ... á þeim stöðum þar sem vinnuvikan sé styttri.
Borgarráð samþykkti nýverið að farið verði í annan áfanga tilraunaverkefnisins. Nú hafa allir vinnustaðir borgarinnar tækifæri til að sækja um að taka þátt, eins ... og fjallað er um í frétt á vef Reykjavíkurborgar. Hægt verður að sækja um að stytta vinnuvikuna um eina til þrjár klukkustundir, svo hún verði 37 til 39 stundir.
Magnús fjallaði sérstaklega um þá tvo vinnustaði sem hafa tekið þátt í verkefninu
247
árgangana sem nutu góðs af svo nefndum feðrakvóta. Enn fremur segir hann niðurstöðuna sýna svo ekki verði um villst að jafnrétti sé allra hagur. . Blikur eru á lofti í fæðingarorlofsmálum hér á landi, og hafa verið frá hruninu haustið 2008 ... á mánuði verði ekki skertar, að greiðslurnar verði að hámarki 600 þúsund krónur og að orlofið lengist í samtals 12 mánuði. . Lítið gert með góðar tillögur. Lítið hefur verið gert með tillögur starfshópsins, þrátt
248
sem ríkið hefur þó lagt mikla áherslu á að hér verði tekin upp..
Að lokum hvetur stjórn BSRB stjórnvöld til að axla ábyrgð á stöðunni ... ..
Augljóst er að forsenda þess að kjaradeila félaganna og ríkisins leysist á farsælan hátt er að um hana verði samið á jafnréttisgrundvelli við samningaborðið. Nú þegar hafa ákvæði í nýgerðum samningum á almennum markaði sett samningafrelsi opinberra ... starfsmanna hömlur. Á meðan samninganefnd ríkisins telur sig bundna af ákvæðum samninga á almenna markaðnum höldum við áfram að fjarlægjast þá norrænu aðferðafræði við kjarasamningsviðræður sem ríkið hefur þó lagt mikla áherslu á að hér verði tekin
249
var fjölmiðlum í dag, að á næstu dögum verði samkomulagið kynnt félagsmönnum SFS og að því loknu verði það afgreitt á aðalfundi félagsins í febrúar. Sameiningin hefur verið kynnt á fundi trúnaðarmanna Kjalar og formlega verður sameining afgreidd með kjöri ... og í Reykjavík en með sameiningunni bætast við hús á Eiðum, í Varmahlíð í Skagafirði og í Munaðarnesi. Verði samkomulagið staðfest af aðalfundi SFS mun bókhald félagsins færast til skrifstofu Kjalar á Akureyri, auk þess sem fráfarandi formaður SFS fær strax sæti
250
á mikilvægi þess að horfa til tækifæra og áskorana grænna umskipta til að tryggja að þau verði réttlát og treysti hin sameiginlegu gildi á norrænum vinnumarkaði og í samræmi við vegvísi Alþjóðavinnumálastofnunarinnar um réttlát umskipti.
Ráðstefnan ... með okkur og haldið þennan glæsilega viðburð um réttlát umskipti. Það var mikill samhljómur á fundinum og vilji hjá öllum aðilum að auka samstarfið til að flýta umskiptunum en tryggja á sama tíma að störfin sem skapast verði góð störf og að ávinningnum ... og byrðunum verði skipt með réttlátum hætti. Næsta skref hlýtur að vera að aðilar vinnumarkaðarins á Íslandi eigi sambærilegt samtal, móti áætlanir og vinni sameiginlega að réttlátum umskiptum,“ sagði Sigríður Ingibjörg Ingadóttir, hagfræðingur BSRB
251
hefur þegar boðað endurskoðun á kostnaðarþátttöku sjúklinga í heilbrigðiskerfinu. Ljóst er að margir bíða eftir þeim tillögum og eru tilbúnir að standa vörð um jöfnuð í íslensku samfélagi. .
Fylgstu ... heilbrigðisþjónustunnar, með það fyrir augum að draga úr gjaldtöku innan kerfisins. Heilbrigðiskerfið á að veita hverjum þeim sem þarf á aðstoð að halda alla þá þjónustu sem völ er á, án þess að sjúklingurinn verði fyrir kostnaði.
.
Hundruða þúsunda
252
án þess að fá eitthvað á móti. Þakklætið eitt og sér dugir ekki til.
Heilbrigðiskerfið er löngu komið yfir þolmörk og við hjá BSRB höfum ítrekað kallað eftir því að fjárframlög til heilbrigðismála verði aukin. Þörfin var mikil áður ... . Þetta er líka starfsfólk almannavarna, lögreglan og fleiri ómissandi hópar.
Skimum eftir álagseinkennum.
BSRB kallar einnig eftir því að brugðist verði við þeim langtímaafleiðingum sem álagið getur haft á framlínufólkið okkar í kjölfar faraldursins. Skima ... skoðanakönnun sem unnin var fyrir bandalagið að nærri átta af hverjum tíu landsmönnum vilja að hið opinbera verji meira fé í heilbrigðisþjónustuna.
Eitt af því sem þarf að gera er að tryggja framlínustarfsfólkinu sem hefur staðið vaktina í eitt
253
Opna fundinum sem átti að vera í dag er aflýst vegna veikinda. BSRB þykir þetta miður og vonar að þetta verði ekki til mikilla óþæginda fyrir þá sem hugðust mæta
254
lausnin ekki í því að veikja það eins og sumir atvinnurekendur vilja, heldur að styrkja það og efla það til að standa vörð um samfélagslega hagsmuni.
Kaupmáttur launafólks á Íslandi hefur tvöfaldast á síðustu 30 árum. Sá árangur hefði ekki náðst ... því markmiði. Aukin fákeppni á markaði mun gera atvinnurekendum kleift að auka álagningu í verði vöru- og þjónustu á Íslandi og velta kostnaðarhækkunum m.a. launahækkunum í ríkari mæli út í verðlagið en ella. Við aðstæður fákeppni eykst jafnframt hætta ... á samhæfingu keppinauta sem birtist í hærra verði og auknum hagnaði á kostnað launafólks. Stærri fyrirtæki í fákeppnis- eða einokunarstöðu geta jafnvel staðið í vegi fyrir innkomu nýrra aðila á markað og þar með unnið gegn framþróun, nýsköpun og aukinni ... en í löndum Evrópu og póstur og sími 112 prósent dýrari. Íslendingar verja þá mun stærri hluta landsframleiðslunnar í smágreiðslumiðlun og þjónustugjöld til banka en Danir svo dæmi séu tekin. Forsvarsmenn hagsmunasamtaka á vettvangi atvinnulífs hafa einatt ....
.
.
Við verðum að varðveita þann árangur sem hefur náðst.
Markaðsstyrkur stórfyrirtækja á Vesturlöndum hefur aukist mikið á þessari öld með tilheyrandi ójöfnuði. Ástæðurnar eru margslungnar en lítil stéttarfélagsþátttaka, kerfisbundin veiking
255
í sóttkví.
Afkoma heimilanna verði tryggð.
Frá upphafi faraldursins hefur BSRB lagt höfuðáherslu á að tryggja afkomu heimila landsins. Nú þegar atvinnuleysi hefur aukist gríðarlega er mikilvægara en nokkru sinni að fjárhæðir ... atvinnuleysisbóta fylgi launahækkunum sem samið hefur verið um í kjarasamningum undanfarin ár. Þá kallar BSRB eftir því að bótatímabilið verði lengt og tímabil tekjutengdra atvinnuleysisbóta sömuleiðis.
BSRB vill ítreka þá skoðun sína ... greiðslur verði hækkaðar. Tekjutengdar atvinnuleysisbætur eru nú að hámarki 456.404 krónur á mánuði og aðeins er greitt sem nemur 70 prósent af fyrri launum. Til samanburðar má benda á að hámarksábyrgð Ábyrgðasjóðs launa er 633.000 krónur á mánuði og laun ....
Í umsögn BSRB er því fagnað að lengja eigi möguleika á að nýta hlutabótaleiðina, en kallað eftir því að ákvæðið verði framlengt í meira en tvo mánuði. „Þegar úrræðið var sett upphaflega var uppi mikil óvissa og því skiljanlegt að stjórnvöld hafi gert ... eru lokaðir. Þá á getur fólk í tekjulægri hópum getur síður unnið heiman frá. Lokanir í skólum munu því bitna verst á konum og tekjulægri hópum samfélagsins og brýnt að bregðast við því með greiðslum sambærilegum við þær sem renna til þeirra sem þurfa að vera
256
á vinnumarkaði, undirbúið okkur fyrir framtíðarvinnumarkaðinn og unnið að loftslagsmálunum, svo eitthvað sé nefnt.
Tilraunaverkefnin varða leiðina.
Það áttu væntanlega fáir von á því þegar samningar þorra aðildarfélaga BSRB losnuðu í byrjun apríl ... mest þeim tekjulægustu, betra barnabótakerfi og lengingu fæðingarorlofs. Við höfum reynt að sporna við kulnun í starfi, staðið vörð um heilbrigðiskerfið og unnið að úrbótum á húsnæðismarkaði. Við höfum einnig haldið áfram að krefjast jafnréttis ... stig. Þetta er verkefni sem heldur áfram að vera í forgangi hjá BSRB.
Á árinu hélt baráttan fyrir heilbrigðiskerfinu áfram á fullum krafti. Það er sótt að opinbera heilbrigðiskerfinu á öllum vígstöðvum og mikilvægt að standa áfram vörð ... hefur og sá þrýstingur sem sameinað afl rúmlega 22 þúsund félagsmanna í aðildarfélögum BSRB getur beitt.
Á nýju ári þurfum við á þessari samstöðu að halda enn á ný. Það er full samstaða innan BSRB um að ekki verði gengið til kjarasamninga nema fólk ... geti lifað af á launum sínum, vinnuvikan verði stytt hjá bæði dagvinnufólki og gengið enn lengra hjá vaktavinnufólki, tekið verið skref í átt að jöfnun launa á milli almenna og opinbera vinnumarkaðarins og samið verði um bætt starfsumhverfi
257
það ásetningur ríkisstjórnarinnar að standa vörð um velferðarkerfið og ekki ætti að leggja auknar byrðar á almenning og fyrirtæki Erfitt er að sjá hvernig þau orð haldast í hendur við það sem fjárlögin boða en ég vona sannarlega að fjármálaráðherra standi ... um 1715 krónur.*.
Forsendur fjárlagafrumvarpsins gera ráð fyrir 2,6% kaupmáttaraukningu á næsta ári og að verðbólga verði um 3%. Ríkisstjórnin gerir því ráð fyrir talsverðum ... ..
Forsætis-, fjármála- og heilbrigðisráðherra ásamt formanni fjárlaganefndar hafa raunar látið það frá sér fara undanfarna daga að fjárlögin muni taka breytingum í meðförum þingsins. Það er von mín að þar verði betur forgangsraðað til að styðja megi betur
258
um lengingu fæðingarorlofsins er að komast í höfn og bandalagið hefur áfram staðið vörð um heilbrigðiskerfið, jafnréttismál og aðra mikilvæga málaflokka.
Sonja segir einnig frá því að alls hafi rúmlega 170 fjölskyldur þegar flutt inn í íbúðir ... að ekki verði gengið til kjarasamninga nema þannig að fólk geti lifað af á launum sínum. Stytta verði vinnuvikuna hjá öllum, en ganga lengra hjá vaktavinnufólki en þeim sem eingöngu vinna í dagvinnu. Þá þurfi að taka markviss skref í átt að jöfnun launa á milli
259
með..
Sjá þau ekki veisluna?.
Samkvæmt umfangsmiklum mælingum Vörðu – rannsóknastofnunar vinnumarkaðarins, á tæplega helmingur vinnandi fólks erfitt með að ná endum saman og fer það hlutfall sífellt hækkandi. Tæplega kemur á óvart ... niðurstöður lýsa alvarlegum brestum í samfélagsgerð okkar.
Kannanir Vörðu leiða skýrlega í ljós hverjir þeir hópar eru sem við þurfum að einbeita okkur að; einstæðir foreldrar, öryrkjar, innflytjendur, ungt fólk, kaupendur fyrstu fasteignar ... og leigjendur. Þá koma konur verr út á öllum mælikvörðum Vörðu en karlar og ljóst að enn er langt í land þegar kemur að jafnrétti kynjanna.
Framúrskarandi heilbrigðisþjónusta, félagsþjónusta og menntun óháð greiðslugetu og búsetu er undirstaða
260
Bjarg íbúðafélag er húsnæðisfélag sem stofnað var árið 2016 af BSRB og ASÍ til að bregðast við slæmri stöðu á húsnæðismarkaði. Félagið, sem er rekið án hagnaðarmarkmiða, hefur það að markmiði að reisa og leigja út íbúðir á hagstæðu verði ... til tekjulægstu félagsmanna BSRB og ASÍ.
Nú styttist í að fyrstu íbúðirnar verði afhentar. Framkvæmdir eru í gangi á þremur lóðum félagsins, við Móaveg í Grafarvogi, við Urarbrunn í Úlfarsárdal og í Asparskógum á Akranesi. Afhending fyrstu íbúða við Móaveg ... verði,“ segir Sonja Ýr Þorbergsdóttir, formaður BSRB og stjórnarmaður hjá Bjargi. „Það verður stór áfangi þegar fyrstu íbúarnir flytja inn í sumar en sá mikli fjöldi sem hefur sótt um er skýr áminning um að halda áfram af enn meiri krafti á næstu árum